Mikroorganizmlerdin` ku`kirt, fosfor ha`m temirdin` ta`biyatta almasıwındagı roli Reje

4. Temirdin` tikleniwinde qatnasıwshı mikroorganizmler
. Temir az mug`darda 
barlıq tiri organizmler ushın za`ru`r esaplanadı. Ol topıraqta organikalık ha`m 

---

organikalık emes formada saqlanadı. O`simlikler topıraqta jaylasqan temirdin` 
organikalık emes birikpelerin topıraqta erigen halında o`zlestiredi. Ta`biyatta 
temirdin` transformatsiyasında, atap aytkanda temirdin` ermeytugın formaların 
eriytugın formag`a ha`m kerisnshe tiykarg`ı orındı mikroorganimzer iyeleydi. 
Ko`pshilik mikroorganizmler tuwrıdan-tuurı yamasa uaqtı kelgende temirdin` 
qıshkıllanıuında (totıg`ıuında) katnasadı. Olardı temir bakteriyaları dep ataydı. Bul 
mikroorganizmler temirdin` kompleks organikalık birikpelerin qıshkıllandıradı 
ha`m payda bolg`an temir gidroksidi kletka betinde jaylasadı. Temir bakteriyalar 
sabaqsha ta`rizli bakteriyalar, bir kletkalı bakteriyalar, mikoplazmalar, 
tsianobakteriyalar tu`rinde ushırasadı. 
Barlıq temir bakteriyaları eki toparg`a bo`linedi. 1. Xemoorganogeterotroflar. 2. 
Xemolitoavtotroflar. 
Xemoorganogeterotrof temir bakteriyalarına bakteriyalardın` sabaksha ta`rizli 
formaları ha`m mikoplazmalar kiredi. Al xemolitoavtotrof temir bakteriyalarına 
obligat atsidofil organizmler kirip, olar energiyanı temirdin` kıshkıllanıuınan aladı.
Xemoorganogeterotrof ha`m xemolitoavtotrof mikroorganizmler basımı 
astında temirdin` tabiyatta transformatsiyası bolıp o`tedi ha`m temirli sho`kpelerdi 
payda etiwge qatnasadı. 
Qadaqalaw ushın sorawlar:
1. Ku`kirtli, fosforlı ha`m temirli birikpelerdin` mikrobiologiyalıq o`zgerisi qanday 
jagdayda otedi?
2. Tion bakteriyaları ta`biyatta qay jerlerde ushırasadı ha`m onın` a`hmiyeti 
nelerden ibarat?
3. O`simliklerdin` fosforlı azıqlanıwında mikroorganizmlerdin` roli kanday?
4. Temirdin` tikleniwinde qatnasıwshı mikroorganizmler xızmeti nelerden ibarat?. 
 
1.Tapsirma:
Tion ha’m temir bakteriyalardi uyrenip 
Venn diagramması usılında 
salıstırın 
2.Tapsirma:
Fosfor topıraqta to`mendegi formalarda ushırasadı. 
Birlemshi mineral quramında 
organikalıq formada 
3.Tapsirma:
Temirdin` tikleniwinde qatnasıwshı mikroorganizmler
di uyrenip 
temir bakteriyaları toparlarin aniqlap kesteni toltirin 
Xemoorganogeterotroflar
Xemolitoavtotroflar