Mikroiqtisodiyot va makroiqtisodiyot

14.3.Yer rentasi va unung turlari 
Yer rentasi
— cheklangan yer resurslaridan (boshqa tabiiy resurslardan) 
foydalanganlik uchun tulov. Iqtisodiy renta (absolyut renta) — bu cheklangan 
resurs uchun tulanadigan tulov bo‘lib, yer rentasiga ko‘ra kengroq ma‘noga ega. 
Absolyut renta — bu barcha yer egalari tomonidan yerning sifatiga bogliq 
bulmagan holda oladigan rentadir. 
Yer rentasini tahlil qilish uchun quyidagi shartlar bajarilgan deb farazqilinadi: 
- ishlab chiqarilgan barcha mahsulot bozor uchun ishlab chiqariladi; 
- barcha yerlar mukammallashgan bozor sharoitida ijaraga beriladi; 
- barcha yerlardan asosiy oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarish uchun 
foydalaniladi; 
- barcha yerlarning unumdorligi bir xil. 
Renta ikki asosiy shaklda amalga oshiriladi: 
- sof iqtisodiy renta faqat cheklanganligi sababli ishlab chiqaruvchi resurs 
tomonidan olingan daromad sifatida; 
- diffyerentsial renta, uning sifatiga qarab ishlab chiqarish resurslari tomonidan 
olinadigan daromad sifatida. 
Renta tushunchasi nafaqat yerga, balki har qanday taklifi belgilangan omilga 
ham tegishli. 
Yer uchastkalari unumdorligi jihatidan bir-biridan farq qiladi, bu ularning 
joylashuvi, iqlim xususiyatlari, foydalanish ko'lami va boshqalar bilan belgilanadi. 

---

328 
Bu diffyerentsial rentani shakllantirish uchun ob'ektiv asosdir. Uni tabiiy unumdor 
yer misolida ko'rib chiqamiz.
Aytaylik, uchta yer uchastkasi birbiridan sifati bilan ajralib turadi: unumdorligi 
eng yaxshi, o'rtacha va eng yomon yerlar. 
Uchastkalar maydoni va ishchi kuchi va kapitalni sarflashda tengdir deb faraz 
qilaylik, ammo unumdorligi jihatidan bir-biridan farq qilganligi sababli, 
mahsulotning birligi uchun minimal va o'rtacha xarajatlar ham o'zgaradi. 
14.3- rasm Diffyerensial yer rentasi 
Eng yaxshi (a) uchastkada BPEC-ning diffyerentsial renta olinadi, o'rtacha 
yerlarda (b) ishlab chiqarish xarajatlari faqat daromad keltirmasdan qoplanadi, eng 
yomon yerlarda (c) yo'qotish yuzaga keladi.