Mikrobiologiyada laboratoriya mashg’ulotlari

 Birinchi  bosqich  -  NH3  ning  oksidlanib,  nitrit  kislota 
(HNO
2
) hosil qilish:  
2NН
3
+3О
2
═2HNO
2+
2H
2
O+148 kal. 
Bu 
jarayon 
nitroz 
bakteriyalar 
yordamida 
boradi. 
Nitrifikasiyaning  ikkinchi  bosqichi  -  nitrit  kislotaning  oksidlanib, 
nitrat kislota (HNO
3
) ga aylanishi:  
2HNO
2 
 + O
2
═2HNO
3
+48 kal. 
 
Ikkinchi bosqichda nitrat bakteriyalar ishtirok etadi. 
Nitroz  bakteriyalarning  vakili  -  cho'zinchoq,  sporasiz  va 
harakatchan mikrobdir. Nitrat bakteriyalarning vakili  - kalta, sporasiz 
harakatchan  tayoqchadir.  Nitroz  bakteriyalar  qat'iy  aerob  va  qat'iy 

---

 
75 
prototrof  mikroblardir,  chunki  ular  faqat  mineral  moddalar  bilan 
oziqlanadi.  Ular  uglerodni  CO
2
  dan  oladi  va  xemosintez  yordamida 
oziqlanadi,  ya'ni  oziqlanish  uchun  zarur  energiyani  anorganik 
moddalar  -  ammiak  yoki  nitrit  kislotani  oksidlash  yo'li  bilan  oladi. 
Nitrifikatorlarning  elektiv  kulturalarni  olish  uchun  zarur  mineral 
tuzlardan  sintetik  oziqli  muhit  tayyorlanadi.  Nitroz  bakteriyalarning 
elektiv  kulturasini  olish  uchun  Vinogradskiy  va  Omelyanskiy 
muhitiga  ammoniy  sulfat  qo'shiladi.  Ammoniy  sulfat  -  azot  bilan 
oziqlanish  va  kislorod  bilan  nafas  olish  manbaidir.  Nitrat 
bakteriyalarning elektiv kulturasini olish uchun mineral oziqli muhitga 
ammoniy  sulfat  o'rniga  natriy  nitrit  qo'shiladi.  Natriy  nitrit  azot  bilan 
oziqlanish  va  kislorod  bilan  nafas  olish  manbaidir.  Aerob  sharoit 
yaratish  uchun  ikkala  muhit  ayrim-ayrim  Erlenmeyer  kolbalariga 
yupqa  qatlam  qilib  30  ml  dan  qo'yiladi,  ishqoriy  reaksiyani  vujudga 
keltirish  uchun  bir  oz  bo'r  qo'shiladi,  so'ngra  nitrifikatorlar  bo'lgan 
tuproq  bo'lakchalari  tashlanadi.    Nitroz  bakteriyalar  bilan  nitrat 
bakteriyalar  uglerodni  havodagi  CO
2
  dan  oladi.  Elektiv  muhitlar 
quyilgan  va  tuproq  bo'lakchalari  tashlangan  kolbalar  termostatga 
qo'yiladi.