Mikrobiologiyada laboratoriya mashg’ulotlari

Tuproqdagi 
fosfat 
kislotani 
aniqlash. 
Tuproq 
mikroorganizmlari  uchun  fosforni  ahamiyati  katta,  tuproqdagi  fosfat 
kislotaning miqdori tuproq mikroorganizmlarini hayot faoliyati  bilan 
chambarchas  bog'langandir.  Ko'pgina  olimlarning  ma'lumotlariga 
ko'ra,  mikroorganizmlar  hujayrasining  ma'lum  qismini  fosfat  kislota 
tashkil  qiladi.  Masalan,  Azotobacter  chroocoscum  quruq  moddadan 
52%  gacha,  Bac.  mycoides  4,07%  gacha,  achitqilarning  kulida  esa 
60%  gacha  bo'ladi.  Shuning  uchun  ham  tuproq  tarkibidagi  fosfat 
kislotani  aniqlash  qishloq  xo'jaligida  amaliy  va  nazariy  ahamiyatga 
egadir. 
Tuproqdagi  fosfat  kislota  bir  necha  usul  bilan  aniqlanadi, 
bulardan  A.G.Kirsanov  usuliga  Ya.P.Peyve  o'zgartirish  kiritib,  taklif 
qilgan usuli eng qulay hisoblanadi. Bu usul aniqlanayotgan eritmaning 
rangini o'z tarkibida fosfornomolibden kompleksini (MoO
2
x4MoO
3
 = 
↔  H
3
PO
4
  x4H
2
O)  saqlaydigan  standart  eritmalar  bilan  solishtirishga 

---

 
90 
asoslangandir.  Buning  uchun  tekshirilayotgan  tuproq  namunasidan  5 
gr analitik tarozida tortib olinib kolbaga solinadi, ustiga 25 ml  0,2 n.   
HCl quyib bir daqiqa chayqatiladi, so'ngra eritma tindirilib filtrlanadi. 
Hosil bo'lgan filtratdan 5 ml dan olib ikkita probirkaga solinadi, ustiga 
5  ml  5  marta  suvda  suyultirilgan  molibden  reaktivi  qo'yiladi.Tajriba 
o'tkazilgan probirkalarni standart probirkalarga solishtirish tufayli 1 g 
tuproq, so'ngra 100 gr tuproq tarkibidagi P
2
O
5
 miqdori aniqlanadi.