Mikrobiologiya va virusologiya

 
 
Mikrоbiоlоgiya va virusоlоgiya o`quv fanini o`zlashtirish jarayonida amalga 
oshiriladigan masalalar doirasida, mikrobiologik va virusologik usullar, 
mikroskopik tekshiruv usullari, bakteriya va viruslarni aniqlash, ajratish, turli 
muhitlardan ajratish, toza kulturasi va preparatlarini olish usullari, tashxis 
qilishning turli immunologik usullari haqida tasavvurga ega bo`lishi;
Mikrоbiоlоgiya va virusоlоgiya sohasidan quyidagilarni bilishi kerak,
mikrоbiоlоgiya va virusоlоgiyani o`rgangan talaba hоzirgi zamоn biоlоgiyasi
dоirasida mikrооrganizmlarning rоli va ularni ahamiyatini bilishi va ulardan
 
foydalana olishi; Mikroorganizmlar va viruslar tuzilishining xilma-xilligi va 
ularni xalq xo`jaligida, tibbiyotdagi, qishlоq xo`jaligidagi rоlini, fоydali 
prоkariоtlarni ajratish va ulardan antibiоtiklar, biоlоgik faol mоddalar оlish, 
viruslarni aniqlash, toza preparatlarini ajratish, biоlоgik kurash chоralarini ishlab 
chiqish ko`nikmalariga ega bo`lishi kerak. 
1-LABORATORIYA MASHG’ULOTI 
MAVZU: ASEPTIKA VA ANTISEPTIKA QONUN-QOIDALARI BILAN 
TANISHISH 
Laboratoriya mashg’ulo tlarini amalga oshirishd an oldin 
quyidagi texnika xavfsizligi qoidalariga rioya qilish zarur.
 
Umumiy qoidalar 
Laborato riyaga oq xalat kiygan ho latd a kiris h zarur. Aks xo ld a 
tananing ochiq kis mi is itish b uyumlari yo ki kis lo ta va is hqor 

---

73 
ta’s iridan zararlanishi mumkin. Mashg’ulotni boshlas hd an o ld in 
ishlash joyini tozaligini va ishlash uchun qulayligini k o`ring. 
Reaktivlar bilan ishlash
Laboratoriya mashg’ulotlarida turli harakteristikaga ega reaktivlar bilan 
ishlanadi. YUqorida ta’kidlanganidek, ular bilan ishlash davomida oq xalat 
kiygan va qo`llarga rezinali qo`lqop kiygan xolatda ishlash zarur. 
Barc ha kons entrlangan kis lo ta va is hqorlar s hkafd a saq lanis hi 
zarur. S Huningd ek, zaharli va no xush xid ga ega b o`lgan reaktivlar 
bilan kamerali shkafda ishlash maqsadga muvofiq.
Og’zi ochilgan reaktiv lar uzoq vaqt d avo mida qo ld irilmas ligi 
lozim. 
Agar reaktiv sto l us tiga to `kils a tezda xo`llangan material 
bilan artib olish zarur.
Organik reaktivlar (efir, sp irt, atseton va boshq alar) b ilan 
is hlas h davo mida reaktivni hid lab aniq las hga y o`l qo`ymang. Ularni 
bug’lari odamni zaharlas hi mumkin.
Kis lota, is hqor va organik moddalarni p ip etkad a o lis h 
jarayonida og’ iz b ilan s o`ris hga yo `l qo`ymang. Yuqorid agi 
moddalar b ilan is hlas h jarayo nid a moddalarni tananing oc hiq jo yiga 
tekkizmang. Agar ko nsentrlangan kis lo ta tana ning b iror q is miga 
tegs a, tanani tezlik b ilan tez oq ayo tgan s uv b ilan yoki s uyultirilgan 
soda eritmas i b ilan yuvis h zarur. Tanaga is hqor eritmas i o rqali 
zarar etsa, dastlab suyultirilgan kislota va suv bilan yuvish lozim.
Katta 
hajmd agi 
va 
id is hd agi 
kons entrlangan 
kis lo tani 
labo rato riya b o`ylab ko`tarib yurmang. Kerakli miqdo rdagis ini 
yangi idishga quyib oling va u bilan ishni davom ettiring.
Reaktivni yangi id is hga yo ki p ip etka b ilan o lis h jarayo nid a 
iflos lantiris hga yo`l qo `ymang. P ipetkani va reaktiv q uy ilad igan 
id is hni 
to zalig ini 
tekshiring. 
Agar 
suyultirilgan 
b ir 
nec ha 
prob irkalarga b ir xil miqdo rda reaktiv quyilis hi lo zim b o`lsa,
avvalo eng past konsentrats iyaga ega probirkadan boshlang.