Mikrobiologiya va virusologiya

Avtotrofl
ar N
2

H2O gacha oksidlaydi, u tubandagi tenglama bo`yicha 
amalga oshadi: 2N
2
+ 0
2

2H2O 

575 kJ. 

---

32 
Tuproqdagi 
ba’zi 
mikroorganizmlar 
(Vast. 
rantotropus 
va 
Vast.olygocarbophilus) uglerodni organik moddalardan yoki S0
2
 
dan oladi. 
Vodorod bakteriyalari molekulyar holdagi N
2
ni oksidlaydi. Bular orasida 
anaeroblar, fakul’tativ anaeroblar va aeroblar bor. Bu bakteriyalarni 1906 yilda 
Lebedev va Kazererlar tekshirganlar. 
Vodorod bakteriyalari avtotroflarga kirib, rangsiz, spora hosil qilmaydi, 
oddiy sun’iy muhitda (tarkibida azot, aminokislotalar bo`lganda) bemalol o`sa 
oladi. Oziq muhitiga S, R, Mg, K, Sa va mikroelementlardan Fe, Ni qo`shiladi, 
muhit rN = 6,5—7,5 va temperatura 28—35° da yaxshi o`sadi. 
Vodorod bakteriyalari tubandagi gazlar aralashmasida tez o`sadi: CO2-
10%, 0
2 
- 10-30%, N
2
– 60-80%. Reaktsiya tubandagicha boradi: 
N
2
+1/20
2

H2O; 
Δ
F = -23,5.10
4
J yoki 6N
2
+20
2
+ S0
2

SN
2
0]+5N
2
0. 
Fermentlardan gidrogenaza va ATF ishtirok etadi. Bu bakteriyalar uchun 
zarur bo`lgan N
2
va O
2
suvning elektrolizidan, S va N chiqindi moddalardan 
olinadi. 
Vodorod bakteriyalari sifatli oqsil sintezlash xususiyatiga ega bo`lganligi 
uchun 
kosmik 
kemalardagi 
muhit 
uchun 
muhim 
ahamiyatga 
ega.
Fotoreduktsiyani
oltingugurtni oksidlovchi yashil va qirmizi rang bakteriyalar 
amalga oshiradi. Bular H2S ni o`zlashtirib, uni yorug’lik energiyasi hisobiga 
oksidlaydi. 
Haqiqiy fotosintez protsessini, ya’ni H2O va CO2 va yorug’lik 
energiyasidan foydalanib organik modda hosil qilish va oz miqdorda kislorod 
ajratish protsessini tuban o`simliklardan yashil suvo`tlar va sodda hayvonlardan 
yashil evglena amalga oshiradi. 
Ba’zi bakteriyalar organizmdan tashqarida uchramaydi. Masalan, difteriya 
tayoqchasi, zahm kasalligining spiroxetasi va boshqalar; keyingilari parazit va 
saprofit holda yashay oladi. Masalan, kuydirgi yarasini vujudga keltiruvchi Vas. 
anthracis sun’iy oziqa muhtida saprofit kabi yaxshi o`sadi. Ba’zi vakillari 
masalan, tsellyulozani parchalovchilar qaerda tsellyuloza b o`lsa, o`sha yerda 
uchraydi. Bakteriyalarni o`stirish uchun maxsus oziqa muhiti kerak. Saprofit 
mikroorganizmlar uchun go`sht-pepton-jelatinali 
va go`sht-pepton-agarli 
substratdan foydalaniladi.