Mikrobiologiya va virusologiya fanidan oraliq nazorat savollari

Fanda viruslarning ochilishi va viruslar uchun umumiy bo’lgan xususiyatlar. Вируслар. Одамда, ҳайвонлар ва ўсимликларда маълум бўлган кўп касалликларнинг қўзғатувчиси фильтрланувчи вируслардир. Ҳозирги вақтда уларнинг 1000 дан ортиқ тури маълум. Вируслар жуда ҳам майда (17 - 360 нм) бўлиб, оддий микроскопда кўринмайди, ҳужайравий тузилишга эга эмас. Сунъий озиқ муҳитида ривожланмайди, фақат тирик ҳужайраларда паразит ҳолда ривожланади ва шу ҳужайрадаги моддалар алмашинуви жараёнини ўз фойдасига ўзгартиради. Вирус заррачаси - вирион генетик асос (ДНК ёки РНК) ва оқсилли қобиқдан иборат. Оқсилли қобиқ - капсида деб номланади. Капсида ичида жойлашган нуклеин кислота - нуклеокапсид баъзи вакилларда (тамаки мозаикаси вирусида, аденовирусларда) оқсил қобиққа тегиб турса, бошқаларида (грипп, герпес вирусларида) қобиқдан алохида мембрана билан ажралган бўлади (20-расм). Вируслар таёқчасимон, шарсимон (икосаэдрсимон), ипсимон, оддий ҳамда мураккаб тузилишга ва шаклга эга вакиллари бор. Кўпгина ўсимликлар, ҳайвонларда ва одамда турли хил касалликларни келтириб чикаради. Масалан, одамда грипп, қизамиқ, чечак, сувчечак, қутуриш, инфекцион сариқ касаллиги, полиомиелит, ОИТС каби касалликларни келтириб чиқарса, ўсимликларда турли мозаика, паканалик, хлороз, жингалаклашиш, барг томирларининг рангсизланиши ва шунга ўхшаш симптомли касалликларни қўзғатади