Mikrobiologiya va immunologiya

Ko‘kyo‘tal qo‘zg‘atuvchisi. 
 
Ko‘kyo‘tal (koklyush) bolalarda uchraydigan o‘tkir yuqumli kasallik bo‘lib, 
o‘ziga xos kuchli bo‘g‘ilib yo‘talish bilan kechadi. 
 
Ko‘kyo‘tal  XI  asrda  dastlab  Abu  Ali  Ibn  Sino  tasvirlab  bergan.  Koklyush 
termini  1578  yili  Parijdagi  epidemiya  vaqtida  qo‘llanilgan.  1679  yili  Siden  bu 
kasallikni 
“pertussis” 
ya’ni 
kuchli 
yo‘talish 
deb 
atagan. 
Ko‘kyo‘tal 
qo‘zg‘atuvchisini belgiyalik J.Borde va O.Jangular 1906 yili  kashf etishgan. 
 
Morfologiyasi.  Ko‘kyo‘tal  qo‘zg‘atuvchisining  kokkobakteriyalar  mayda, 
katta,  tayoqcha  shaklida  bo‘lib,  ikki  uchi  bir  oz  bukilgan,  uzunligi  0,5-1,2  mkm, 
eni 0,2-0,4 mkm. Spora hosil qilmaydi, virulent turlarida kapsulasi bor. Xivchinlari 
yo‘q,  xarakatsiz.  B.prtussis  ning  ustki  qismida  fimbriyalari  mavjud.  Gram  usuli 
bilan manfiy bo‘yaladi. 
 
O‘sishi.  Ko‘kyo‘tal  mikrobi  qat’iy  aerob,  oddiy  oziq  muxitlarda  o‘smaydi, 
chunki bunda yog‘ kislotalari to‘planib, bakteriyalarning ko‘payishini to‘xtatadi. 
 
Chidamliligi.  Ko‘kyo‘tal  va  parako‘yo‘tal  qo‘zg‘atuvchilari  fizik  va 
kimyoviy  omillar,  shuningdek  tashqi  muhitga  chidamsiz,  quyosh  nuri  va 
dezinfeksion moddalar ta’sirida tezda o‘ladi.