Mikrobiologiya va immunologiya

Uslubiy ko’rsatmalar
Mikrob hujayrasining tuzilishida doimiy va doimiy bo’lmagan elementlari farqlanadi.

Tashqi muhitda spora hosil qiluvchi tayoqchasimon mikroblar basillalar deyiladi. Spora hosil bo’lish jarayonida hujayra sitoplazmasi quyuqlashib, 40% gacha kamayadi. Sitoplazma ko’p qavatli qobiqqa o’raladi. Uning tuzilishi, kimyoviy tarkibi tufayli spora qizdirish, quritish, ko’pchilik kislota, ishqor va bo’yoqlar ta’siriga chidamli bo’ladi. Spora hosil qilish jarayoni tugagan bo’lsa spora erkin, vegetative hujayra qoldiqlarisiz bo’ladi; jarayon tugallanmagan bo’lsa spora mikrob turiga bog’liq holda hujayraning markazida, bir uchida yoki bir uchiga yaqin joylashadi.

Sporalarni bo’yash usullari ham murakkab, maxsus usulga kiradi. Basilla sporalari tuzilishi, kimyoviy tarkibi, ayniqsa qobig’ining xususiyatlari tufayli ta’sirlarga chidamlidir. Oddiy usullarda bo’yalmaydi.
Peshkov usuli.

1. 
   Tayyorlangan surtma spirt lampa alangasida fiksasiyalanadi.
   

2.15-20 sekund davomida (spirt lampa alangasi ustida) qaynayotgan Leffler metilen ko’ki bilan bo’yaladi.
3. Suv bilan yuviladi.
4. 30 sekund davomida neytralrotning 0,5 % li eritmasida yana bo’yaladi.
5. Suv bilan yuvib, so’ng quritiladi.
Mikroskopda ko’rinishi; sporalar havo rang yoki ko’k rangda, bakteriya vegetativ shakllari pushti rangda.
Zlatogorov usuli.
Surtma tayyorlanib, havoda quritiladi. Fiksasiyalashda sporalar qobig’ini bir oz yumshatish va ularni nobud qilish uchun spirt lampa yoki gaz gorelkasi alangasi ustida 10 marta u yoq –bu yoqqa o’tkaziladi. Surtma ustiga filtr qog’oz qo’yib, karbol fuksini quyiladi, so’ngra bug’ hosil bo’lguncha 8-10 minut qizdiriladi (natijada bakteriyalarning sporasi ham, vegetativ shakllari ham bir xil qizil rangga bo’yaladi). Keyin filtr qog’ozni olib tashlab, 6-10 sekund davomida sulfat kislotaning 5% li eritmasida rangsizlantiriladi (sporalar qizil rangda qoladi) va suv bilan yuviladi. Endi metilen ko’kining eritmasi bilan 1 minut davomida qo’shimcha bo’yaladi (rangsizlangan vegetativ formalari bo’yaladi). So’ngra suv bilan yuvib filtr qog’ozda quritiladi va mikroskopda ko’riladi. Bunda immersion ob’yektivdan foydalaniladi. Vegetativ hujayralar ko’k, sporalar qizil rangga bo’yaladi.