Mikrobiologiya va immunologiya

Hayvonlarga nisbatan patogenligi. Patogen streptokokklar yirik shoxli koramol, qo’y, echki, ot, cho’chqa va kushlarda turli yiringli yallig’lanish kasalliklarini ko’zg’atadi. Tajriba hayvonlaridan quyon va oq sichqonlar streptokokklarga moyil hisoblanadi.
Kasallik patogenezida streptokokklar ajratadigan ekzotoksinlar, agressiv fermentlar va mikrobnnng o’zi ham muxim ahamiyatga ega. Streptokokklar ko’zg’atadigan kasalliklar juda xilma-xil bo’lib, bularga angina, surunkali tonzillit, saramas, shikastlanish infeksiyalari, teri va teri osti yog’ qavati yiringli kasalliklari, flegmona, sepsis, nefrit, sistit, xolesistit, revmatizm, yiringli otit, mastoidit, endometrit va boshqalar kiradi.
Streptokokklarning to’qimalardagi himoya omillarini (birinchi navbatda fagositoz qiluvchi hujayralardan) yengishda quyidagilarning ahamiyati juda katta:
a) antixemotoksik omil;
b) A va V gypyh streptokokklardagi kapsula;
v) bakteriyalarning M-oqsili fagositar reaksiyaga qarshilik ko’rsatish xususiyatga ega.
Infeksiya bemor yoki kasal hayvonlardan, streptokokklar tushgan ovqat mahsulotlari va buyumlardan, jaroxatlangan teri, shilliq, kavatlar orqali organizmga tushadi, ammo streptokokklar, asosan, havo-tomchi yo’li orqali yuqadi. Organizmning mikroorganizmlarga qarshi tabiiy qarshiligi susayganda undagi shartli-patogen streptokokklar ko’payib kasallikni keltirib chiqaradi. Bunda turli a’zolar: teri, yuqori nafas yullari, o’pka, buyrak va boshqalar jarohatlanadi. Natijada streptodermiya, otit, abssess, flegmona, sistit, piyelit, glomerulonefrit, xolesistit, peritonit, faringit va boshqa kasalliklar kelib chiqadi.
Streptokokk infeksiyalari yiringli va yiringsiz jarayonlarni yuzaga keltiradi. Yiringli kasalliklarga yuqori nafas yo’llaridagi o’tkir kasalliklar, saramas, limfa tugunlarining yallig’lanishi, impetigo, angina, tomok va murtak bezining yallig’lanishi va boshqalar misol bo’la oladi.
Yiringsiz streptokokk kasalliklariga skarlatina, revmatizm va hokozolar kiradi. Bu kasalliklar patogenezida autoimmun jarayon yotadi.
Streptokokk kasalliklarida bakteriya va toksinga qarshi immunitet hosil bo’ladi. Toksinga qarshi antitelolar (antitoksiplar) streptokokk toksinini neytrallaydi va komplement, opsonin na boshqa antitelolar bilan birgalikda fagositozni kuchaytiradi.