Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
95
tarafdorlar axtarish an'anasini rivojlantiradi. Binobarin, ayni paytda g‘arblik izlovchining 
Sharqni kashf qilish uchun safarga otlanishiga hojat qolmaydi, u buning o‘rniga 30 dan 
ortiq vebsaytlarga yoki G'arb mamlakatlarida faoliyat yuritayotgan so‘fiylik tariqatiga 
kirib qo‘ya qoladi. Ma'naviy rahnamolar yo‘l-yo‘rig‘iga yetisha olmayotgan bo‘lg‘usi 
a'zolar ushbu diskurslarning elektron talqiniga amal etishi, kitoblarini sotib olishi, 
masjidlardagi, lojalardagi va anjuman markazlaridagi ulkan yig‘inlarni tomosha qilishi 
mumkin.
Tasavvufning ushbu missionerligi jo‘shqin faoliyatining bir chekkasida boshqa 
kibertariqatlar ham borki, ular o‘zlarini musulmon deb hisoblamaydi, biroq ular so‘fiylik 
ta'limoti unsurlarini yangi asrning e'tiqod va uslublari bilan birga qatorga qo‘yadi. Bu 
guruhlarning g‘amxo‘r rahnamosi Mavlono (Rumiy)ning o‘zlaridir, ul zot asarlari 
Amerikada bestseller bo‘lgan shoir hamdir. Tarixiy Rumiy 13-asrning chin ma'nodagi 
dindor olimi edi, biroq u o‘zining yangi asrdagi tanlangan, sinkretik qiyofasi bilan 
Internetning liberal guru
[260]
laridan biriga aylanib qoldi. Shunday qilib, g‘arblik 
ma'naviyat izlovchi "Rumiydan ilhomlangan nay musiqasi"ni tinglashi yoki uning 
she'riyati ixlosmandlarining muhokama guruhiga qo‘shilishi yoki Rumiydan ilhomlanib 
chizilgan raqamli rassomlik asarlarini tomosha qilishi mumkin
[261]
. G'arbning 
Mavlonodan ilhomlanadigan musulmon bo‘lmagan "so‘fiylik tariqati" izlovchilarni 
"Elektronik so‘fiylik sinfi"ga taklif etadi. Bu sinfda ular nomini birovga ma'lum qilmagan 
holda, diniy uslublarni o‘rganishi mumkin. Bu uslublar ularning a'zoligiga zarar 
yetkazmaydi, aksincha, mavjud bo‘shliqlarni to‘ldiradi. 
Ba'zi tariqatlarga musulmonlar ham, musulmon bo‘lmaganlar ham a'zo bo‘lishi mumkin. 
Shulardan biri Filadelfiyadagi Bava Muhaiyadin birodarligidir. Bir tamil ruhoniysi va 
zohidi asos solgan ushbu harakat o‘z asoschisi 1986 yili vafot etganidan so‘ng ham 
Internet tufayli qisman yashab qoldi. Ushbu tinchliksevar va estetik jihatdan mukammal 
vebsayt ziyoratchilari so‘fiylik an'anasiga asosan Filadelfiyaning boy chekkalaridan 
biridagi masjidga kelguday bo‘lsa, sabzovotlardan tayyorlangan bepul taom bilan 
mehmon qilinishi xususida boxabar etiladi; bu hol yangi a'zolarni jalb etish uchun juda 
qulay imkoniyatdir
[262]
.
Bunday usul bilan joriy etilgan davomiylik g‘arblik "izlovchi"ga, dastlab, islomni qabul 
qilishni xayoliga keltirmay turib ham biror so‘fiylik guruhi qarashlariga qo‘shilishiga 
imkon beradi. Bu hol dinning atrofni qurshab turgan madaniyati bilan yaqindan 
tanishish, ba'zi bir urf-odatlar va e'tiqodni, oradan ma'lum bir vaqt o‘tib esa, islomning 
o‘zini qabul qilish imkonini beradi. Qora tanli musulmonlar hayotida ro‘y berganiday, 
ushbu andoza Nokkning qo‘shib olish xususidagi tezisi - iddaosi bilan hamohangdir. 
Ushbu iddaoga ko‘ra, ibodatning yangi tizimlari bir narsaning o‘rniga ikkinchisiga amal 
qilishdan ko‘ra dastlab uni yordamchi yoki qo‘shimcha narsa sifatida qabul qilish va 
oldingi diniy e'tiqodga amal etishni bir oz muddat to‘xtatib, ikkinchisiga o‘tib ketish
osonligini nazarda tutadi.
O'ta murakkab manzaradan xulosa chiqaradigan bo‘lsak, Internetdagi musulmon 
prozelitizmi ikkita ulkan kontekstda paydo bo‘ladi: birinchidan, boshqa joydan ko‘chib 
kelgan musulmonlarning islomni qabul qiluvchilar ko‘payishini ko‘zlab yuritayotgan 
saytlari ko‘pincha xristian diniga nisbatan keskin yondashsa, ikkinchidan, islomni qabul 
qilganlar yuritayotgan saytlar, odatda, mo‘ljalni tasavvuf tomon oladi, tasavvuf bo‘lajak 

---

XXI asrda Islom: Postmodern dunyoda qiblani topish. Timoti J. Uinter