Microsoft Word xulafoi roshidiyn ziyouz com doc

 

ABU BAKRNING KASALLARI VA UMAR RAZIYALLOHU ANHUNI VALIAHD 

TA’YIN ETUVLARI 

 

13-yil jumodil oxir oyining avvalgi haftasida Abu Bakr (r. a.) sovuq kuni hammom 

qilgan edilar. Shunda qattiq shamollab o‘ringa yotib qoladilar. Kasalliklari og‘irlashib 

qolganidan namozga chiqa olmasliklari sababli Umar ibni Hattobni o‘rinlariga imom 

bo‘lishga buyurdilar. 

Abu Bakrning kasalliklari kun sayin og‘irlasha bordi. Tuzalishdan ko‘ra tuzalmasliklari 

bilina boshladi. 

Mo‘minlar Abu Bakrning sihat topishlarini istab har doim duolarda bo‘lib turdilar. U 

janobdan eng ko‘p kelib xabar olib turuvchi kimsa Usmon ibni Affon (r. a.) edilar, Bir 

kuni bir necha asxoblar ko‘rgani kirib: «Ey Abu Bakr, tabib chaqirib kasalingazni 

ko‘rsatsakmikin», deganlarida, ularga javoban: «Tabib kelib meni ko‘rib ketdi», 

deganlarida, asxob, «Tabib nima dedi?» — deb so‘radilar. Men xohlaganimni qilaman, 

---

Xulafoi roshidiyn. Rizouddin ibn Faxriddin 

 

 

www.ziyouz.com kutubxonasi 

22

dedi», deb javob bergan ekanlar. Abu Bakr (r. a) o‘zlarining xalifalik davrlarida butun 

hayotlarini Islomiyatning quvvat va shavkat kasb etuviga xalqning adolat va haqqoniyat 

bayrog‘i ostida tinch-totuv yashashla-ri yo‘lida Arabiston davlatini soglom bir asos ustiga 

qurib, butun qayg‘ulari shu xalqning manfaat va maslahatlarini ko‘zlaganlari kabi kasal 

hollarida ham mana shu qayg‘uda bo‘ldilar. Agar o‘zlaridan keyin xalifa saylash 

masalasini xalqning ixtiyoriga tashlab ketsalar, xalifalikni istovchilar o‘rtasida fitna 

chiqib, biror kor-hol yuz berishidan cho‘chir edilar. Zero, Saqifa bay’atida bo‘lib o‘tgan 

ba’zi bir ko‘ngilsizliklar hamon yodlaridan ko‘tarilgani yo‘q edi. Shu sababdan asxob 

kiromning fikrlarini olib, o‘zlaridan keyin ma’lum bir kishini valiahd etib tayinlash 

maslahatida bo‘ldilar. Asxobi kirom oralarida xalifalik mansabiga loyiq kishilar yetarlicha 

bo‘lib, bularning eng avvalgi saflarida Umar ibni Hattob bilan Ali Ibni Abu Tolib (r.a.)lar 

turardilar. Bularning har ikkilarida xilofatga o‘zlarini eng ahl deb bilar va mamlakatni 

go‘zal idora eta olishga hamda xalq orasida adolat ruhini amalga oshira olish-ga 

iymonlari komil edi. 

Abu Bakr Umar ibni Hattobni o‘zga saxobadan ortiqroq bilib, o‘zlaridan keyin valiahd 

etib qoldirmoqchi bo‘ldilar. Mazkur fikrga kelganlaridan keyin saxobayi kiromga 

o‘zlarining fikrlarini kinoya tarzida anglata boshladilar. Abdurahmon ibni Avfni chaqirib, 

Umar haqlarida qanday fikrdasiz?» deb so‘radilar. Abdurahmon (r. a.) «U kishining 

qattiqqo‘lligidan boshqa aybi yo‘q», dedilar. Abu Bakr bunga javoban: «U mening 

yumshoq bo‘lganim uchun shunday qattiqqo‘llik qiladi, agar o‘zlari ish boshiga kelsalar 

albatta qattiq qo‘lliklaridan anchasini tashlaydilar, deb o‘ylayman», dedilar. Bundan 

keyin Usmon ibni Affonni ham chaqirib fikrlarini oldilar. 

Hazrati Usmon Umarning «Ichi tashqarisidan yaxshiroq, bilishimcha, bizning ichimizda 

u kishiga o‘xshash odam yo‘q», dedilar. Boshqa bir necha kibor sahobalardan ham Umar 

haqlarida mana shunday yaxshi, iliq gaplar eshitdilar. Abu Bakr (r. a.) Umar haqlarida 

bir necha asxobning fikrlarini olgach, u janobni valiahd etarga qaror qildilar. Va kotib-lari 

Usmon ibni Affonni chaqirib quyidagi vasiyatnomani 

yozdirdilar: