Microsoft Word usmon mushafi ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
17
to‘g‘risida hech qanday xabar eshitilmagan.( “Vafiyya”ning muqaddimasi, 2-bet.) 
QOHIRADAGI USMON MUSHAFI 
Qohiradagi «Sayyiduno Husayn» masjidida ikkita qadimiy mushaf bor. Ulardan biri 
sayyiduno Usmon (r.a.) va ikkinchisi sayyiduno Ali (k.v.)ga tegishli deb hisoblanadi. 
Barzanjiy aytadilar: “Qohiradagi Mushafda xuddi hozirgi kunda Madinai Munavvarada 
mavjud bo‘lgan Mushafdagi kabi “fasayakfikahumulloh” oyatining ustida qon izlari bor. 
Makkadagi Mushafda ham shunday. Bundan kelib chiqadiki, kimdir ataylab, mazkur oyat 
ustiga, Bosh Mushafga o‘xshatish maqsadida, qon izlarini tushirgan. Vaholanki, hazrati 
Usmon qonlarining izi faqat bitta Mushafda bo‘lgan. Ehtimol bular Ibn Jubayr rivoyatida 
aytilgan, hazrati Usmon har xil yurtlarga jo‘natgan Mushaflarning ba’zilari bo‘lsa kerak”. 
Shuningdek, Berlin muzeyida ham bir qadimiy mushaf bor, yana biri Turkiyada 
mavjud. Mag‘rib podshohlari yurishlarda hazrati Usmon Mushaflarini qo‘shindagi birinchi 
tuyaga yuklab qo‘yar edilar.( «Nafxut-tiyab» 1-jild, 263-bet.) 
Ba’zi sharqshunos olimlar bir qancha tarixiy rivoyatlarni to‘plaganlarki, ularni 
e’tibordan chetda qoldirib bo‘lmaydi. Bu rivoyatlar qadimgi ulamolarning Mushaflarni 
yoki ularning suralarini musulmon mamlakatlarda ko‘rganliklarini ta’kidlaydi. Mazkur 
sharqshunos olimlarning boshida professor Kazimirovni tilga olish mumkin. Ushbu 
rivoyatlardan biz Usmon Mushaflaridan biri IV hijriy asrning boshlarida mavjud ekanligini 
bilib olamiz. ( “Mubahasot”, 101-bet.) ; 
 
TOSHKENTDAGI USMON MUSHAFI 
Hozirgi paytda O’zbekiston jumhuriyati poytaxti — Toshkentda, qadimiy yodgorliklar 
muzeyida kiyik terisiga yozilgan katta bir Mushaf mavjud. Avval u Samarqanddagi «Oq 
madrasa» nomi bilan mashhur bo‘lgan, Nodir Devonbegi Tog‘o madrasasining maxsus 
hujrasida uzoq davr mobaynida katta e’tibor bilan saqlanar edi. Bu madrasa Xo‘ja Ahror 
valiy masjidiga yondoshgan bo‘lib, u zot mashhur sufiy olim, buyuk mashoyixlardan 
bo‘lib, to‘liq ismlari Xo‘ja Ubaydulloh bin Mahmud bin Shahob Al-Ahror Toshkandiy 
Samarqandiydur. Vafotlari 895 hijriyda bo‘lib, Shayx Muhammad Bahouddin tariqasining 
xalifalaridandurlar. Mana shu Mushafni har xil marosim va munosabatlar bilan odamlar 
istiqboliga olib chiqilar, «Fasayakfikahumullohu va huvas-sami’ul ‘alim» oyati ustida qon 
izlari bor edi. Sayyiduno Usmon (r.a.) shu Mushafning ustida shahid bo‘lganlar deb, 
tabarrukona ziyorat qilinar edi. Mushaf avvalda Shayx Ubaydulloh Ahror, so‘ngra u 
zotning avlodlari va o‘zlaridan keyingi xalifalarining tasarrufida bo‘lgan. Ul zotning 
avlodlari va xalifalari Mushafni mazkur hujrada saqlashlikka hazrati Xo‘ja Ahrorga va’da 
bergan edilar. Bu hol 1285 hijriy sana — ruslar Samarqandni ishg‘ol qilgunlaricha davom 
etdi. Bosqinchilar Mushafdan xabar topgach, uning Islom olamida katta ahamiyatga 
molik yodgorlik ekanini anglab, uni Peterburgga olib ketish choralarini ko‘ra boshladilar. 
1869 yil Zarafshon vodiysi hokimi general Abramov Toshkentda turgan Turkiston 
general-gubernatori Fon Kaufmanga xat yo‘llab, Samarqand masjidlarining birida kufiy 
xatda yozilgan va musulmonlar orasida juda mashhur bo‘lgan qadimiy Qur’on bor, yerlik 
ulamolar uni Buxoroga olib ketish chorasini ko‘rmoqda, deb yozadi va podpolkovnik 
Serovga tezda bu ishning oldini olish uchun Xo‘ja Ahror masjidiga berishni buyuradi. 
Qur’oni Karimning mashhur nusxasini qo‘lga kiritmoqchi bo‘lgan rus ma’murlari 
musulmonlar bilan suhbatda: “Ushbu nodir kitobning ahamiyati katta. Bilishimizcha, 
Mushaf qimmatli yodgorlik. Bu yerda uni hech kim o‘qiy olmasa va qadriga yetmasa, 
yo‘qolib ketishi hech gap emas. Agar u Rusiyaning poytaxti Peterburgdagi imperator 

---

Toshkentdagi Usmon Mushafining tarixi. Shayx Ismoil Maxdum