Microsoft Word ugay ona ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 

76

Odilbek o‘g‘lini Imom Xatib maktabiga berish oldidan ikkilanganini esladi. O’g‘lini bu 

o‘qishga berganidan pushaymon emas. U bilan qilgan samimiy suhbatlari natijasida 

tijoratida, fikr va axloqida katta o‘zgarishlar bo‘lganidan Odnlbek juda ham mamnun. 

Husayin Imom Xatib maktabiga qayd etilgach, Odilbek goho Erdolbekka ro‘baru kelib 

qolganida piching va minnatlariga ahamiyat bermasdi. Erdolbek: 

— Kim ne desa-desin, Odilbek, siz yanglishdingiz. 

— Erdolbek, yanglishgan bo‘lsam ham mamnunman. Faqat yanglishganimni isbot etish 

qoldi, bunday odamning topilishiga ishonmayman. Sizga tijoriy hayotdan misol keltiray: 

tasavvur etingki, bir mol faqat mening qo‘limda bor. Millatning bu molga ehtiyoji katta, 

baland narx qo‘yishimni kim ma’n eta oladi? 

Masalan, avtobus bekatida yigirma besh qurushlik gazli suv ellik, hatto yetmish besh 

qurushga sotiladi. Gazetalar ko‘pincha katta shaharlarda kimlarningdir kasal ot va eshak 

so‘yib sotilayotganda ushlanganini yozishadi. Bular yolg‘on bo‘lsa, bu yomonlarning 

oldini olmoq, yolg‘on bo‘lmasa, bularni haqiqat sifatida qabul qilmoq majburiyatidamiz. 

Vijdonni isloh qilishga hukumat ham ojiz. Har insonning boshiga bittadan nazoratchi 

ko‘yolmaydi. Har do‘konni va do‘konchini har kun, har soat nazorat qilolmaydi. 

Xaridorga molning kamchiligini aytmasam, aytishga meni kim majbur qiladi? Qaytarib 

olib kelganga, buni o‘zing qilib keltirding deb tuxmat qilsamchi? Kim meni qaytaradi? 

Ertaga bahosi oshadigan bir molni uyimda yeki boshqa joyda saqlab, vaqgi kelganda 

chiqarsam, kim aralashadi bunga? Hukumat bularning qanchasidan xabar topadi? 

Nechasini uddalaydi, nechasiga ulgurib, qanchasiga ulgurmaydi? Bunaqa voqealar 

tijoratda qanchadan-qancha?! Qo‘limdagi mol tugaguncha eski bahoda sotsam, bunga 

kamroq foyda ko‘rishni yoqtirganim sabab emas. Bu Allohdan ko‘rqishimdan, vijdon 

tuyg‘usidan. 

Stadionning ilk ochilgan kun cho‘kishiga nima deysiz? Stadion qurilishida ilm yetarli 

bo‘lmaganmi? Yoki xalq ilk ochilgan qun yoqtirmasdan ketmon, bel, cho‘kich bilan 

qulatdilarmi? Balki quriliivdagi nuqson vijdon hokimiyatining Alloh buyrug‘i bilan nazorat 

qilinmay qolishi natijasidir? 

Odilbek Erdolbekning yuziga javob kutganday birpas qarab turgach, davom etdi: 

— Erdolbek, xayotimda, tijoratimda kechaga nisbatan bugun yaxshi tomonga o‘zgarish 

bo‘lgan bo‘lsa, buning birinchi sababi o‘g‘lim o‘qigan kitoblardan foydalanganim, u bilan 

din, ma’naviyat borasida muzokara qilganim, axloq to‘g‘risida suhbatlashganimdir. 

Odilbek bundan so‘ng Erdolbek bilan biror marta bahslashmadi. Bahslashsa-da, natija 

o‘zgaradi deb bO’lmasdi. Odilbek to‘g‘ri gapirardi, Odilbek o‘g‘li tufayli bilmagan 

sohalaridan xabardor bo‘ldi, anchagina ma’lumot oldi. Bungacha faqat namozxon bir 

musulmon edi, holos. Fotimaxonimga uylanib, Qur’oni Karim o‘qishni o‘rgandi, natijada 

bir qadar fe’li ham yaxshilandi, masalan, marhuma xotini haqiga har kun tilovat 

qilmoqni, uning ruhiga bag‘ishlab sadaqalar bermoqni odat qildi, Shu sababdan xonimiga 

bo‘lgan xurmati so‘ngsiz. Unda bir ayolda bo‘lishi kerak bo‘lgan bir talay xususiyatlar bor 

edi. Qarshisidagn eri bo‘lsa ham to‘rri, samimiy so‘zlar, yaxshi niyat bilan yo‘l ko‘rsatadi. 

O’zini katta tutish, tavsiya etgan narsasi to‘g‘ri chiqsa, yuzga solishday tarbiyasizlikni 

unda ko‘rmadi. O’g‘lining o‘qishidan faqat foydalar ko‘rganini inkor etolmaydi. 

Odilbekning do‘kondagi aqidalaridan biri to‘g‘rilik bo‘lsa, ikkinchisi qanoat edi. Ha, unda 

qanoat mavjud edi. Faqat uning bomdoddan so‘ng to xuftongacha namoz vaqtlaridan 

tashqari doim do‘konda bo‘lishini ko‘rganlar bu qanoatni anglashlari mushkul. Ham 

qanoat sohibn bo‘lmoq ham oqshomgacha ishlamoq... Agar bu da’vo to‘g‘ri bo‘lsa, 

qanoatning boshqa bir ma’nosi bordir?! 

Ha, qanoat bir luqma, bir xirqa», deb yotib, bugun yegulik topib, ertani o‘ylamaslik 

emas. Hisobsiz boy bo‘lishning ham qanoatga zarari yo‘q. Faqat inson bu molga emas, 

---

O’gay ona (roman). Ahmad Lutfiy Qozonchi