Microsoft Word Tursunboyev S. O'zbek teatri tarixi. Majmua

«KUZNING BIRINCHI KUNI» 
Akademik  teatrda  rejissor  R. Hamidov  xuddi  pyesaning  o’zidek  izoh,  ta’kid  va 
bo’rttirishlardan  xoli  bo’lgan,  o’z  oddiyligi,  samimiyligi  bilan  diqqatimizni  tortuvchi 
spektakl  yaratgan.  Sahna  o’rtasida  ko’ndalang  tiklangan  yengilgina  devor  zarur  shart-
sharoitlarni  yaratuvchi  vosita  o’rnida  xizmat  qiladi.  Sahna  aylanishi  bilan  goh  Shokir  aka 
xonadoni,  goh  Qumri  xola,  To’laganovlar  uylarida  zarur  stol  va  stullardan  tashqari  uy 
jihozlari  ham  ko’zga  tashlanmaydi.  Masalan,  To’laganovlar  xonadonini  kamyob  jihoz, 
qimmatbaho  buyumlarga  to’ldirib  yuborsa  ham  bo’lardi.  Bu  albatta  mazkur  xonadonning 
yashash  tarziga  ham  mos  tushgan  bo’lar  edi.  Lekin  rejissor  bu  yo’lni  tanlamaydi,  balki 
avtorga  hamohang  bo’lib,  pyesaning  tub  mohiyatini  ochishga  urinadi.  Spektaklda  kishini 
mulohazaga  tortuvchi,  hayajonga  soluvchi  epizodlar  anchagina.  Xususan,  final  sahnasi 
dramatik  keskinligi,  ma’nodorligi  bilan  pyesa  mundarijasini  yanada  boyitgan.  Shokir 
akajasadining  e’tiborsiz  cho’zilib  yotishi,  vahimaga  tushgan  uch  yigitning  qotib  turishi, 
telefon  qo’ng’irog’ining  to’xtovsiz,  dahshatli  jiringlashi,  sahna  aylanishi  bilan  ota-
onalarning  alamli  nigohlarining  farzandlari  nigohiga  ro’baro’  kelishi  —  bularning  jami 
xudbinlik, soxtalik va manmanlik ustidan chiqarilgan hukm ma’nosida ta’sir etadi. 
Shokir  aka  obrazini  Zikir  Muhammadjonovning  keyingi  davrdagi  eng  jozibador 
obrazlari  qatoriga  qo’ysak  bo’ladi.  Marg’ilonning  oddiy  xonadonidan  chiqib,  hayotini 
mas’uliyatli  va  sharafli  ish  bilan  bog’lagan  Shokir  aka  aktyor  talqinida  hayotga  oshiqligi, 
serzavqligi  bilan  ko’zga  tashlanadi.  «Qarg’alar  uchsa  qaraylik  Marg’ilonning  yo’liga» 
satrlarini  xirgoyi  qilar  ekan,  uzoq  o’tmish,  yoshlik  onlari,  Oynisa  bilan  o’tgan  totli 
damlarini jonlantirib yuboradi. 
Yoqub  Ahmedov  professor  To’laganov  rolida  ishbilarmon,  omilkor  shaxs  qiyofasini 
chizadi.  Aktyorning  tig’iz  harakatlari, tezkor so’z va  muomalalari, kayfiyat  o’zgarishidagi 
qovushimliligi  —  bularning  barchasi  har  bir  ishni  aniq  mo’ljal  bilan  yeng  ichida 
pishiradigan To’laganov xarakteri uchun organik ravishda singib ketgan. 
Pyesada  aktyorlar  uchun  ko’pchilik  rollarning  ayrim  jihatlarinigina  ilib  olish  imkoni 
berilgan.  Ikroma  Boltayeva  soddadil  ishchi,  o’z  farzandining  osoyishtaligini  o’ylagan 
mushtipar  ona  qiyofasini  chizishga  uringan  bo’lsa,  Rixsi  Ibrohimova  yo’lovchi  ayolning 
voqealarga  nisbatan  hayajonini  nuqul  bir  gapni  takrorlayverishi  orqali  ifoda  etadi.  Ramz 
roli  Qahramon  Abdurahimovning  so’nggi  davridagi  yirik  rolidir.  Fojiaga  olib  keluvchi 
harakatning bosh sababchisi bo’lmish Ramz asabiy, beandisha shaxs tarzida talqin topgan.