Microsoft Word Tursunboyev S. O'zbek teatri tarixi. Majmua

 
«NIZOM» HAQIDA 
«Turon»  truppasi  «Nizom»i  1916-yilning  noyabrida  notarius  belgisi  bilan 
tasdiqlangan.  Uning  umumiy  hajmi  73  banddan  iborat  bo’lib,  unda  truppada  aktyor, 
rejissor va boshqa kasb egasi tarzida «Turon» jamiyati a’zosi bo’lishlikning huquqiy asos 
va vazifalari, ishlash shartlari muttasil bayon qilinganki, bular truppani professional ijodiy 
jamoa tarzida muhim faoliyat ko’rsatishiga qaratilganligini ko’rsatadi.
 
 
IKKI TADQIQOTCHI SHARHI 
...maxsus teatr ta’limi, umuman, savodxonlik o’zbek teatr san’atida professionalizmni, 
teatrga  esa  tomoshabinning  savodli  munosabatini  o’rnatishda  yetakchi  kuch  ekanligini, 
o’zbek  sahnasining  birlamchi  makoni,  «Turon  teatri»ni  tashkil  etish  rejasi  tug’ilgan 
kezdayoq, uning yozma «Nizom»ida ham umumiy, ham maxsus ta’lim yangi teatr san’atini 
barpo etishda yetakchi kuch bo’lishi ta’kidlangan edi. 
Bu ta’lim talqin san’ati — aktyorlik va rejissorlikni kasb sifatida tanlaganlarida ijodga 
ongli  munosabatni,  tomoshabin,  ayniqsa,  yosh  avlodda  teatrga  savodli  munosabatni 
shakllantirishi  kerak  edi...  «Turon»  teatrining  «Nizom»i  nafaqat  teatr  ta’limi,  ayni  vaqtda 
yoshlarning umumiy savodini oshirish ishiga o’zining ma’naviy, ham moddiy jihatdan hissa 
qo’shishni maqsad qilib oladi... 
 
Toshpo’lat Tursunov
 san’atshunoslik doktori, professor. 
«O’zbekistonda teatr ta’limining ilk qadamlari» 
«Teatr» jurnali, 2001-yil, 3-son. 
 
 
«Nizom»da  professional  teatr  ijodiy  va  tashkiliy  xususiyatlarining  eng  oddiy 
detallaridan  tortib,  murakkab  jarayonlarigacha  barcha-barcha  jihatlari  to’liq  aks  etgan. 
«Turon»  «Nizom»ini  hozirgi  professional  teatrlarning  shunday  hujjatlari  bilan 
solishtirganda  ham  1916-yilda  belgilangan  qonun-qoidalar  qat’iyroq  va  jiddiyroq  ekanini 
anglash  mumkin. Demoqchimizki,  «Turon» truppasi  garchi 1916-yil  noyabrida o’ziga xos 
professional  truppa  ekanini  rasmiy  qayd  ettirgan  bo’lsa-da,  aslida  1914-yildayoq  qat’iy 
ijodiy  qonun-qoida  va  tartib-intizomda  ish  yurituvchi  mustahkam  negizdagi  ijodiy  jamoa 
edi. 
 
Shuhrat Rizayev, 
«Jadid dramasi», 
1997-yil, 70-bet. 
 
Quyida «Nizom»ning muqaddima qismi chop etildi.