Microsoft Word Tursunboyev S. O'zbek teatri tarixi. Majmua

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
BOLALAR DRAMATURGIYASIDAN NAMUNALAR 

---

O’zbek teatri shakllaning dastlabki bosqichidayoq dramaturglar kattalar qatori bolalar 
uchun  ham  p’esalar  yoza  boshlaganlar.  Respublikada  yosh  tomoshabinlar  teatri  tarmog’i 
kengayishi  bilan  1930  yillarning  boshlaridan  bolalar  dramaturgiyasi  tez  taraqqiy  topa 
boshlaydi.  Respublika  yosh  tomoshabinlar  teatri  bolalar  dramaturgiyasining  bosh 
ijodxonasiga  aylanadi.  Bu  erda  faoliyat  ko’rsatgan  Javod  Obidov,  Ne’mat  Do’st  xo’jaev, 
Amin  Turdiev,  Ibroxim  Axmedov,  Mirzakarim  Boboev,  Omon  Sharipov,  Mahkam 
Maxamedov, Ergash Masaev singari rejissyorlar teatriga adiblarni  jalb etib, yangi  p’esalar 
yaratishda  ularga  amaliy  yordam  ko’rsatib  bolalar  dramaturgiyasi  rivojiga  qimmatli  hissa 
qo’shdilar.  Shukur Sa’dulla,  Adxam Raxmat, Po’lat Mo’min, Xakim Nazir, Yorqin  Mirzo 
kabi  adiblarning  bolalar  haqidagi  sahna  asarlari  shu  teatrda  tug’uldi.  Kattalar  teatrlari 
repertuariga  ham  bolalar  haqidagi  asarlar  ko’p  hollarda  shu  teatrda  pishib  etilgan  asarlar 
kirib bordi. 
Respublika  yosh  tomoshabinlar  teatri  milliy  sahna  san’atimiz  tarixining  mo’tabar 
sahifalarini  tashkil  etadi.  Bu  erda  tomoshabinlar  xotirasida  chuqur  iz  qoldirgan  obrazlari 
bilan shuhrat topgan. N.Eshmuhamedov, A.Ismoilov, M.Hamidov, k,Xonkeldiyev, O.Tolip, 
M.Yo’ldosheva  singari  atoqli  aktyorlar  ijod  qilganlar.  Bu  ijod  maskani  haqida  ilmiy 
tadqiqotlar  yaratildi.  O’zbekistonda  xizmat  ko’rsatgan  yoshlar  murabbiysi,  professor 
Hamidjon  Ikromov  uzoq  yillardan  buyon  teatr  tarixiga  oid  materiallar  yig’ib  ilmiy 
maqolalarini  chop  ettirib  keladi.  Majmuaga  kiritilga  pyesalar  shu  olim  arxividan  olindi. 
Bular  Shukur  Sa’dullaning  “Yoriltosh”,  Po’lat  Mo’minnig  “Qovoqvoy  bilan  Chanoqvoy”, 
Ibrohim Ahmedov va Obid Tolipovning “Sirli sandiq” va Hakim Nazirning “Chiranma g’oz 
hunaring oz” asarlaridir. 
 
O’zbekiston  xalq  yozuvchisi  Hakim  Nazir  o’zbek  bolalar  adabiyotining  yirik 
namoyondalaridan biri hisoblanadi. 1915 yili Toshkentning Arpapoya mahallasida tavallud 
topgan.U  Toshkent  davlat  pedagogika  institutini  tugatgan,  bolalar  matbuotida,  nashriyot, 
yozuvchilar uyushmasi radio sohalarida muharir va adabiy xodim sifatida ishlagan, ellikdan 
ortiq  asarlar  muallifi  hisoblanadi.  Bularning  ko’pchiligi  “Yonar  daryo”,  “Ko’k  orol 
chiroqlari”, “Dadamni topib beringlar kabi” asarlari bolalarning beg’ubor qalb ehtiroslarini 
ochishga qaratilgan.  
Hakim  Nazirning  “Chiranma  g’oz,  hunaring  oz”  pyesasi  uning  qator  nasriy  asarlari 
kabi  bolalarning  axloqiy  tarbiyasiga  qaratilgan.  “Bola  aziz,  tarbiyasi  undan  aziz”  dagan 
maqol pyesa mohiyatini anglatishi mumkin. Unda maktab o’qituvchisi Murodning ota-onasi 
o’ta  erkalashi  tufayli  ishyoqmas,  boshqalardan  o’zini  yuqori  tutib  nazarpisand  qilmasligi 
oqibatida nojo’ya holatlarga tushib qolishi, oxiri odobli o’quvchilar ta’siri natijasida o’zini 
o’nglab  olishi  haqida  hikoya  qilingan.  O’quvchilarning  o’zlarini-o’zlari  boshqarish 
kamchiliklardan  xoli  bo’lishlari  pyesaning  muhim  jihatini  belgillab  bergan.  Shu  jihati  uni 
tomoshabinda qiziqish uyg’otdi va repertuardan munosib o’rin oldi. 
 
Manbaalar: 1.Hakim Nazir.  
“Chiranma g’oz hunaring oz”. 
“Yosh gvardiya” nashriyoti 1960 yil 
2. S.Mirvaliyev “O’zbek adiblari” “Yozuvchi” nashriyoti 2000 yil 
 
 
 
Quyida ikkinchi pardadan parcha berildi 

---