AFV
Afv deb kechurmakni aytilur. Bir kishi qilgan kamchiliklarini bo’yniga olub, o’kunub, kechurmakni so’rasa, afv qilmak lozimdur. Chunki afv yaxshi xulqlarning afzali, insoniyatning akmalidur. Janobi Haq Qur’oni karimda afvni maqtab madh qilmishdur. Olijanob kishilar uzrni qabul qilur. Bir kishi qusur va qabohatini bo’yniga olub uzr aytsa, afv qilur, kechirur. Kattalik va ulug’likning lazzati birovdan o’ch olmakda emas, balki afv qilmakdadur.
Masalan, Ahmad Mahmudga bir yomon ish qilub dilini og’ritdi. Mahmud Ahmaddan o’chini oldi. Bas, Ahmad ila Mahmudning orasidagi yomonlikdagi farq na o’ldi. Holbuki, har ikkisi ham bir-biriga yomonlik qildi. Har ikkisi ham g’amlik va parishon bo’ldi. Bir yomonlik ikki bo’ldi. Agarda Ahmadning qabohatiga Mahmud afv mukofotini bersa, ikkisi ham shod-u masrur o’lur hamda Janobi Haq afv qiluvchilarni suyar. O’zi ham afv mag’firat qiluvchidir. No’shiravon: «Bir gunohkorni afv qilmakdan qanday lazzat olganimni hech kimga aytmayman», – demish.
Ulug’larning ishi afv aylamakdur, Kichiklar uzr uchun bel boylamakdur. Musulmonlig’da yo’q kin-u adovat, Dila afv, adolat joylamakdur.
Bizim ishlar hasad, bu’z-u xusumat, Xududdan chip-chiqub, chet poylamakdur. Butun af’olimiz bir-birga zidlik,
Urub- tortub, og’izni moylamakdur.
YOMON XULQLAR
Insonlarni saodati abadiyadan mahrum qiladurgan, janobi Haq qoshida va xalq nazarida mazmum, hayoti jovidonimiz uchun masmum bo’lgan axloqi zamimalar: g’azab, shahvat, jaholat, safohat, hamoqat, atolat, hasosat, rahovat, anoniyat, adovat, namimat, g’iybat, haqorat, jibonat, hasad, nifoq, tama, zulmdur. Bu sanagan yomon xulqlarning fanoliqlarini, yuqorida sanagan yaxshi xulqlarning go’zalligini insof muvozanasi ila o’lchab, vijdon muhokamasi ila tahqiqlab, yaxshilarini tinglab amal qilmak, yomonlarini anglab, hazar qilmak lozimdur. Zeroki, insonning izzati, dunyoning lazzati yaxshi so’zlarni eshitub va ko’rub hissa olmak, yomon va zararlilarini uqub, bilub o’zini tiymak, qo’ldan kelguncha xalq va millat foydasiga tirtishmak va bu fano dunyodan yaxshilik otini olub ketmakdadur. Chunki har narsaning haddan ortuqchasi isrofdur. Lekin yaxshilik va yaxshi sifat qancha ko’p bo’lsa, shuncha mamduh va maqbuldur. Rasuli akram nabiyyi muhtaram sallollohu alayhi vasallam afandimiz: «Bandalarning yaxshirog’i bandalarga foydali bo’lganidur», – demishlar.
Yaxshilik bozoridur dorul omon, Yaxshilik qil, yaxshilik qilmas ziyon. Maktab, dunyoda kasb et yaxshi xulq,
Farz, vojib, sunnat, istihbobdan ber imtihon.
Qilma makruh, xarom, kibr-u g’urur manmanlig’ing, Chaqma inson jismini yo mor, yo misli chayon.
Yaxshilik, adl-u saxovatlar sening yoring esa, G’ibta aylarlar sanga ins-u malak, hur-u jinon.
Do'stlaringiz bilan baham: |