Haqshunoslik o’lmoq sharofatdur jahonda odama, Haqni izhor aylamak birla ko’ruk ver olama.
Yarashur insona sidqu to’g’rilik gar ko’rsa girih, To’g’rining yordamchisidur haq taolo g’am yema. To’g’rilarning maskani firdavs ayvonidadur, Egrilar ikki jahonda g’am-alam konidadur.
IFFAT
Iffat deb nafsimizni gunoh va buzuq ishlardan saqlamoqni aytilur. Bizlarni gunoh va ma’siyatdan saqlaguvchi, harom-harishdan nafsimizni asraguvchi faqat iffatimizdur.
Axloq sohibi, iffat egasi qalbini, vijdonini poklab, tilini yolg’on, g’iybat, bo’hton, moloya’ni kabi yomon so’zlardan saqlar.
Chunki insonga if fatidan ko’proq til iffati lozimdir. Boshimizga keladurgan kulfat va zahmatlarning aksari yomon tilimizdan, andozadan ortuq so’ylaganimizdan kelur.
O’ylamay so’ylagan og’rimay o’lar, Fikr ila soylagan yig’lamay kular.
Iffat erlardan ko’proq xotunlar uchun olmosdan qimmat, injudan qadrli ziynat va fazilatdur. If fatli kishi har vaqt nazari ibrat ila harakat qilur. Kecha va kunduz fikri, zikri vatandoshlariga, qarindoshlariga yaxshilik, xayrixohlikdan iborat bo’lur.
So’zida, fe’lida sodiq bo’lub, vijdonga ters, insoniyatga kelishmagan muomaladan hazar qilur. Hazrati Ali raziallohu anhu: «Iffat xotunlarning eng ziynatli libosi, erlarning sarmoyayi ulviyatidur», – demishlar.
Hazrati Luqmon: «Iffat nomusning eng mahkam suyanchig’idur. Nafsning hujumiga shul quvvat ila muqobala qilinur», – demishlar.
Aflotun hakim: «Iffat xotundan ko’proq erlarga yarashadurgan bir sifatdur. Xotun iffati adab va nomusini saqlovdur. Erlarning iffati butun insoniyat adablariga shomildur. If fatsiz inson yalang’och jasad kabidur», – demishlar.
Zotingga ziynat o’lan iffatni dilda saqlagil, Shahvat nafsing seni bolg’usidur aqlingg’a qul. Har kishining dunyoda yirtilsa iffat pardasi, Nafsi shaytondek ani bir kun solur bo’yniga g’ul.
IDROK VA ZAKO
Idrok va zako deb ochuq fikrli, xushtabiat, ziyrak bo’lmakni aytilur. Idrok va zako yaxshi xulqlarning ravzayi rizvoni, ibrat ko’zlarining nuri rahmoniysidur. Chunki idrokli kishilarning har bir maqsadi ostida yashirin o’lg’an zamirlarning ma’nolari na yerdan borib chiqishini bilur. Ilm-u ma’rifat sohibi bo’lmak uchun sa’y va g’ayrat kerak o’ldig’i kabi zehn va idrokning ham salomat bo’lmog’i shartdur. Shuning uchun yoshlikdan boshlab zehn va idrokimizni quvvatlandurmak uchun aziz umrimizni o’yin-kulgi, safsata, moloya’ni kabi behuda so’zlar ila o’tkarmay, har xil kitob, g’azita va jurnallarni o’qub, fikrimizni ochmoq, zehnimizni quvvatlandurmak lozimdur. Zehnsiz kishilarning o’lchovsiz so’zlari o’zlarini uyaltirgoni kabi eshituvchini ham zeriktirur.
Do'stlaringiz bilan baham: |