Microsoft Word статистика лотин 14. doc

 
Yi = U(xi) + Ei 
 
bu  yerda:  U  (xi)  +  hisobga  olingan  ma’lum  omil  belgilar  ta’siri  ostida 
shakllangan  natija  belgining  bir  qismidir.  Ei  -  ikkinchi  darajali  va 

---

 
78 
tasodifiy omillar ta’sirida yuz beradigan natija belgisini bir qismidir. 
Omil  belgining  ko‘payishi  (yoki  kamayishi)  natijaviy  belgining 
ham  ko‘payishi  (yoki  kamayishiga)  olib  kelsa,  bu  bog‘lanish  to‘g‘ri 
bog‘lanish,  aksincha  natijaviy  belgining  o‘zgarish  yo‘nalishi  omil 
belgining  yo‘nalishiga  qarama  qarshi  bo‘lsa,  bunday  bog‘lanish  teskari 
bog‘lanish deyiladi. 
O‘zaro  bog‘lanishlarni  o‘rganishda  turli  usullar  qo‘llaniladi.  Bu 
usullardan eng asosiylari balans usuli, oddiy yondosh (parallel) qatorlar 
tuzish usuli singarilardir.  
Balans  usuli  ishlab  chiqarish  bilan  iste’mol,  iste’mol  bilan 
jamg‘arma,  aholi  pul  daromadlari  bilan  harajatlari  va  shu  kabilar 
o‘rtasidagi bog‘lanishlarni o‘rganishda keng qo‘llaniladi. 
Xodimlarning  o‘zaro  bog‘liqlik  darajasi  analitik  guruhlash  orqali 
ham  aniqlanadi.  Bu  usul  yordamida  omil  va  natija  belgilar  o‘rtasidagi 
bog‘liqlik  o‘rganiladi.  Analitik  guruhlash  odatda  omil  belgi  asosida 
amalga  oshirilib  har  bir  guruh  uchun  natijaviy  belgilarni  tasvirlovchi 
o‘rtacha  va  nisbiy  miqdorlar  hisoblanadi.  Keyin  esa,  har  ikkala  belgi 
o‘rtasidagi  bog‘lanishni  kuzatish  maqsadida  natijaviy  belgilarni 
o‘zgarishini  omil  o‘zgarishi  bilan  solishtiriladi  va  tegishli  xulosalar 
qilinadi.  
Muayyan  davr  ichida  belgilar  o‘rtasidagi  bog‘lanishni  oddiy 
parallel  qatorlar  tuzish  yo‘li  bilan  ham  o‘rganiladi.  Shu  maqsadda  eng 
avvalo  taqqoslanayotgan  belgilar  o‘rtasida  bog‘lanish  bor-yo‘qligi 
nazariy jihatdan asoslab chiqiladi. Keyin esa har ikkala qator yonma-yon 
joylashtirilib, bir-biri bilan taqqoslanadi.