Microsoft Word статистика лотин 14. doc

tanlashning o‘rtacha va chegaralangan xatosi aniqlanadi. 
Bu ikkala turdagi xato quyidagi munosabat bilan ifodalanadi: 
∆
 = t · 
µ
 
Formuladagi 
∆
 - tanlashning chegaralangan xatosi; 
µ – tanlashning o‘rtacha xatosi; 
t  –  ehtimol  (r)  ning  darajasiga  bog‘liq  bo‘lgan  ishonch 
koeffsiyentidir. 
Quyidagi jadvalda t ning ayrim qiymatlari keltirilgan  (2-Jadval). 
 
2- jadval 
 
Ehtimol Pi     0,683 
0,866   
0,954   
0,988  
0,997   
0,999 
t-ning 
qiymati 
1,0 
1,5 
2,0 
2,5 
3,0 
3,5 
 
Tanlashning    o‘rtacha  xatosining  miqdori  tanlash  usuli  va  tanlash 
jarayoniga  bog‘liq  holda  hisoblanadi.  Masalan,  qaytarilgan  tasodifiy 
tanlash o‘rtacha xato quyidagi formula asosida aniqlanadi: 
 
  qaytarilgan usulda,    
n
n
2
σ
σ
µ
=
=
 
qaytarilmagan usulda esa, 
   






−
=
N
n
n
1
2
σ
µ
 
 
Bunda: 
σ
2
 – tanlab olingan to‘plam (yoki bosh to‘plam) dispersiyasi; 
σ
  -  tanlab  olingan  (yoki  bosh  )  to‘plamning  o‘rtacha  kvadratik 
chetlanishi; 
n - tanlab olingan to‘plam hajmi; 
N - bosh (general) to‘plam hajmi. 
 
 
O‘rtacha  va  chegaralangan  xatoning  hisoblanishi  bosh 
to‘plam  harakteristikalarining  chegaralarini  aniqlash  imkonini  beradi. 
Masalan,  tanlangan  o‘rtacha  uchun  bunday  chegaralar,  quyidagicha 
aniqlanadi: 
 
X
~
 - 
∆
x 
≤
 
Х
 
≤
 +
X
~
 + 
∆
x 

---

 
60 
X
va
X
~
 - mos holda bosh va tanlab olingan to‘plam o‘rtachasi. 
 
Qarab  chiqilgan  usullarning  amaliy  jihatdan  qo‘llanilishini 
quyidagi misollarda qarab chiqaylik.