Microsoft Word статистика лотин 14. doc

6.2.1. Tasodifiy  tanlash usuli 
 
Tasodifiy  tanlash  bosh  to‘plamdan  birliklarni  hech  qanday 
sistemaga  solinmasdan  tasodifiy  holda  tanlanishiga  aytiladi.  Tasodifiy 
tanlash  usulining  eng  muhim  sharti  har  bir  birlikning  tanlab  olingan 
to‘plamga  tushish  ehtimoli  teng  bo‘lishi  ya’ni  bosh  to‘plamdan  tanlab 
olingan birliklar tasodifiy holda tanlab olinishi kerak. 
Tanlama  to‘plam  natijalarini  bosh  to‘plamga  yoyganda  qandaydir 
xato bo‘ladi. Misol, bir telejka paxta – 2600 kg. Paxta zavodi laboranti 
ushbu  telejkadan  paxtaning  namligini  aniqlash  maqsadida  6  kg  paxtani 
(tanlama to‘plam)  tasoddifiy tarzda har xil joydan tanlab oldi. Tanlama 
to‘plam – 6 kg paxtaning namligi 1,0 % ekanligi aniqlandi. Shu bir foiz 
namlikni  2600  kg  paxtaga  (bosh  to‘plam  -  N  ga)  yoyib  shuncha 
paxtaning  namligi  bir  foiz  deb  qabul  qilamiz.  Haqiqatdan  esa,  2600  kg 
paxtaning  o‘rtacha  namligi  1  %  dan  ko‘proq  (1,1;  1,2  va  h.k.)  ham, 
kamroq ham (0,8; 0,9 va h.k.) bo‘lishi mumkin. Ushbu tanlama to‘plam 
natijasi  va  bosh  to‘plam  o‘rtasidagi  farqni  reprezentativlik  (vakillik) 
xatosi deyiladi.  
Bosh  to‘plam  harakteristikalarining  chegaralarini  aniqlashda 

---

 
59