Microsoft Word shermuhammadbek qurboshi ziyouz com doc

www.ziyouz.com
 
кутубхонаси
 
36
yerda rus boylariga qarashli ip-yigiruv fabrikasi, sovun zavodi va yog‘-moy zavodi mavjud bo‘lib, 
urush sharoiti bo‘lgani uchun bu korxonalar hukumat jandarmeriya qo‘shini tomonidan qo‘riqlanardi. 
Shermuhammadbek yigitlari u yerga yarim kechada bostirib borishdi. Farg‘ona viloyatidagi eng 
yirik harbiy tayanch – Skobelev garnizoni bu yerdan atigi ikki chaqirimgina masofada joylashganligi 
uchun xotirjamlik hukm surar, birovning yurak dovlab bu tomonlarga hujum qilishi mumkinligi hech 
kimning xayoliga kelmagan. Shu tufayli fabrika-zavodlar soqchilari, hatto navbatda turganlari ham 
bemalol uyquni urib yotishardi. To‘satdan bo‘lgan hujum Shermuhammadbekning g‘alabasi bilan 
yakunlandi: g‘aflatda yotgan soqchilar tappa bosilib, qurolsizlantirildi. Faqat, kazarmada yotgan 
jandarm-soldatlar ichkaridan pulemyot va beshotar miltiqlardan o‘q uzib besh-oltita yigitni nobud 
qildi. Qurol-yarog‘lar yig‘ib olindi, fabrikalar omborlari ship-shiydon qilinib, G’orbuvoga jo‘natildi.  
Skobelevdagi rus garnizonidan nimagadir darak bo‘lmadi, vaholanki o‘q ovozlari u yerga ham yetib 
borgan bo‘lishi kerak edi. Keyinchalik ma’lum bo‘lishicha, garnizonning asosiy kuchlari harbiy dala 
mashqlari uchun adirga chiqib ketgan ekan. Bu holatni Shermuhammadbek o‘z xufiyalari orqali 
oldindan bilgan bo‘lishi ehtimoldan uzoq emas. 
Shermuhammadbekning shu davrdagi, ya’ni o‘z faoliyatini boshlagandan to 1918 yil bahorigacha 
olib borgan kurashini tom ma’nodagi milliy-ozodlik kurashi deb baholanishiga hali erta edi. Uning bu 
kurashida, yuqorida bir oz eslatib o‘tilganidek o‘zgacha jangovarlik hissi, salohiyati, g‘ayratini 
qaergadir, nimagadir sarflash, rus ma’muriyatining qitig‘iga tegish, ya’ni, o‘t bilan o‘ynashishday 
sarguzasht hissi, jang-jadal orqali tirikchilik o‘tkazish hissi kuchliroq edi. Vatanni tom ma’noda ozod 
qilish hissi unda asta-sekinlik bilan shakllana boshladi. U siyosatga anchayin beparvoroq edi. Shu 
tufayli u oktyabr to‘ntarilishiga ham, Qo‘qonda Turkiston Muxtoriyati ta’sis etilishiga ham unchalik 
e’tibor bergani yo‘q. Keyinchalik muhojirlikda yashab yurganida bu boradagi fikrlari o‘zgargan: 
jurnalistlarga bergan intervyularida bu haqida shunday degan edi:  
— Inqilob bo‘lgani bilan, muxtoriyat bo‘lgani bilan nima o‘zgarar edi? Har ikki holda ham baribir 
o‘risning qo‘l ostida qolaverar edik-da.  
Shu tariqa 1918 yil bahorida Farg‘onada milliy-ozodlik harakatining yalpi kurashi boshlanguncha 
Shermuhammadbek mavjud tuzum, Rossiya hukmiga qarshi o‘z holicha, o‘z bilganicha kurashib yurdi.