Microsoft Word shermuhammadbek qurboshi ziyouz com doc

www.ziyouz.com
 
кутубхонаси
 
8
MILLIY-OZODLIK KURASHI TARIXIDAN LAVHALAR 
Rusiyaning Sharqqa hamlasi Oltin O’rda parchalanib, rus knyazliklari yagona markazlashgan 
davlatga birlashgan XVI asrdayoq boshlandi. Hijriy 911 (melodiy 1505) yilda Moskva knyazligi Oq 
O’rdaga hujum boshladi. Oq O’rda xoni bu hujumni qaytarib, dushmanni Moskva Kremligacha quvib 
bordi. Mazkur kitob uchun ma’lumot to‘plab yurganimda Qo‘qon o‘lkashunoslik muzeyi xodimlari 
Shayboniylar davlati asoschisi Muhammad Shayboniyxonning Oq O’rda xoni Muhammad Aminxonga 
ushbu g‘alaba munosabati bilan yuborilgan muboraknomasidan bir parcha topib berishdi. Bu 
Shayboniyxon qalamiga mansub quyidagi to‘rtlik edi: 
 
Islom boshingga toji-torak bo‘lsun, 
Yoring tun va kun Tangri taborak bo‘lsun. 
O’rus kofirini qirmishsan o‘g‘lum,  
Senga g‘oziylik muborak bo‘lsun.
 
 
Keyinchalik esa, o‘ruslarning tolei baland kelib, bir necha asr mobaynida Qozon, Qrim, Edil 
bo‘ylari, O’rol, Sibiriya va Uzoq Sharq, qozoq dashtlarini istilo qildilar va O’rta Osiyo xonliklariga 
jiddiy xavf sola boshladilar. Qo‘qon xonligini bosib olish 1853 yildan boshlandi. Xalq vatan 
mudofaasiga ko‘tarildi. Yovning tahdidi hatto bu dunyo ishlaridan qo‘l siltagan qalandarlarni ham 
oyoqqa turg‘azdi. Qalandarlar jaxr aytib jangga kirar ekanlar. O’sha paytdagi muarrixlar bu jaxrlardan 
ayrimlarini yozib qoldirgan ekanlar. Qo‘qon o‘rmon xo‘jaligini ma’naviyat ishlari bo‘yicha 
mutasaddisi Yahyoxon Dadaboev shulardan bir necha namuna topib keldi: 
 
Ayo do‘stlar, yurtimizga raqib keldi,  
Jangga kirgil, sen jannati bo‘lay desang. 
Qilich-xanjar, miltig‘ini taqib keldi,  
Jangga kirgil, sen jannati bo‘lay desang. 
 
Shaharlarni, qal’alarni bir-bir oldi,    
Oq masjidu Turkistonga yo‘lin soldi. 
Yo‘llarida xaroba-yu lahad qoldi,  
Jangga kirgil, sen jannati bo‘lay desang. 
 
Saroylaru kulbalarni ayladi xok, 
Bu ishlarni ko‘zim ko‘rib, yuragim chok. 
Ey yoronlar, garchi bilsang o‘zingni pok, 
Jangga kirgil, sen jannati bo‘lay desang.              
 
Yodingda tut, sen xoh qari, xohi sabiy, 
Xubbil vatan minal iymon debdur nabiy. 
Shahidlarning shafoatin bergay rabbiy, 
Jangga kirgil, sen jannati bo‘lay desang. 
 
Vatan uchun jang qilmoq ulkan savob, 
Ag‘yor o‘qiga o‘q ila bergil javob. 
Ozodlikning tug‘-bayrog‘in qilgil tavob, 
Jangga kirgil, sen jannati bo‘lay desang. 
 

---

Mansurxo‘ja Xo‘jaev. Shermuhammadbek qo‘rboshi