Microsoft Word shermuhammadbek qurboshi ziyouz com doc

www.ziyouz.com
кутубхонаси
81
etdi. Yigitlar hal qiluvchi jang paytida yetib borib, qizil askarlarning katta qismini qirib tashladilar. 
Tirik qolganlari Xo‘jand tomonga qochib qutuldilar. 
Shuningdek, yangidan kuch to‘plab, sho‘ro hokimiyatiga qarshi kurashni qayta boshlagan 
Rahmonquli qo‘rboshi ham qaltis holga tushib qolgan paytida yordam so‘rab murojaat qiladi. 
Shermuhammadbek unga yordam uchun Boltabek qo‘rboshi boshchiligida 1600 yigit yuboradi. Yaqin 
bir oyga cho‘zilgan jang harakatlari natijasida qizil askarlar Namanganga chekinishga majbur 
bo‘ladilar. 
Ashobaga—Rahmonquliga yordam yuborgach, Shermuhammadbek yangi hukumat haqida maslahat 
va muzokara yuritish, yirik qo‘rboshilar bilan aloqani tiklash maqsadida O’sh safariga chiqdi. O’zgan 
yaqinidagi Qorasho‘ra degan joyda bu hudud, ya’ni Sharqiy Farg‘onaning eng yirik hududi qo‘rboshisi 
Jonibek qozi bilan uchrashib, hukumat tuzish masalasida uning roziligini oldi. Shundan so‘ng 
Novqatga—Muhiddinbek qo‘rboshi qarorgohiga yo‘l oldi. Uni xos yigitlar kutib olib, 
Muhiddinbekning hovlisiga olib boradilar.
Alqissa, Shermuhammadbek Muhiddinbek bilan ham gaplashib oladi. Sirasini aytganda, 
Muhiddinbek Madaminbekning yaqin do‘sti bo‘lib, uni nihoyatda hurmat qilar edi. Keyingi paytlarda 
Shermuhammadbek bilan Madaminbek oralaridan olamushuk o‘tib qolgach, Muhiddinbek o‘zini 
Shermuhammadbekdan bir oz tortib yurgan edi. Oradagi munosabatlarni yaxshilash, o‘rtadagi ittifoqni 
mustahkamlash maqsadida Shermuhammadbek ukasi Nurmuhammadbekka Muhiddinbekning qizini 
so‘raydi. Muhiddinbek bajonidil rozi bo‘ladi. Shu kuni nikoh o‘qitiladi. To‘y ziyofati asnosi qudalar 
ittifoq tuzib, kelgusi vazifalarni rejalashtirib oladilar.
Shu tariqa aprel oyi ichi Shermuhammadbek barcha taniqli qo‘rboshilar hamda Vatan ozodligi 
yo‘lida yashirin kurash olib borayotgan, markazi Toshkentda bo‘lgan “Turkiston Milliy Ittifoqi” 
tashkiloti hamda, vodiyning mo‘‘tabar shaxslari bilan muloqotlar olib bordi. Kurashning shu qisqa 
davri uchun xulosalar chiqardi. Mazkur xulosa va natijalar Shermuhammadbekning xotira kitobiga qu-
yidagi tarzda tushirilgan:
1. G’orbuvoda mustahkam qarorgoh vujudga keltirildi.
2. Rahmonqulining qaytadan kurashga kirishishi bilan Sirdaryo bo‘yi jabhasi yana faol holga keldi. 
Xususan, Toshkent va Namangan orqali keladigan bolshevik kuchlari oldiga haqiqiy to‘siq qo‘yildi. 
3. Xolxo‘ja Eshon o‘z tashkilotidagi ba’zi bir anglashilmovchiliklarga qaramasdan vaziyatni nazorat 
qilib turibdi va o‘tgan yilga qaraganda ham og‘ir jang olib bormoqda. 
4. Parpibek qo‘rboshining otryadida qaytadan jonlanish boshlandi. 
5. Shermuhammadbekning Muhiddinbek va Jonibek qozini shaxsan o‘zi ziyorat qilishi va ularning 
fikrlarini eshitishi bu ikki mujohidning ruhlarini ko‘tarib yubordi. Ularning Shermuhammadbekka 
bo‘lgan ishonchi yanada ortadi. 
6. Muhiddinbek va Jonibek Qozining kurashni davom ettirish haqidagi va’dalaridan keyin Oloy 
tog‘lari hududi xavfsiz bo‘lib qoldi. 
7. Qo‘qonda milliy-ozodlik harakatining qaytadan tug‘ilishi kutilmoqda. 
8. Buxoro amirligining muxolif vaziyatda turishiga qaramay 1919 yilning dekabr oyida Afg‘oniston 
millatparvarlari bilan o‘rnatilgan aloqalar shu ikki mamlakat orqali tashqi dunyo bilan bog‘lanish 
imkonini berdi. Bu – istiqlol e’lon qilgan davlat uchun muhim ahamiyatga egadir. 
9. Mart—aprel oyi vujudga kelgan “Qo‘rboshilar buhroni”dan butunlay bo‘lmasada, katta miqyosda 
hatlab o‘tildi. 
Nihoyat, 1920 yil 2 may kuni G’orbuvoda katta qurultoy chaqirildi. Qurultoyda yangi muvaqqat 
hukumat masalasi ko‘rildi. 3 may kuni Turkiston Muvaqqat hukumati tuzilganligi rasman e’lon 
qilinadi, boshqaruv, harbiy va boshqa zaruriy idoralar tashkil etiladi. Yangi hukumat tuzilganligi 
haqidagi xabar Farg‘ona vodiysining har tomoniga choparlar vositasida bildiriladi. 
Shu o‘rinda yana bir narsani ta’kidlab o‘tishimiz joizki, mazkur hukumat tarkibi haqida manbalarda 
tafovut bor. Ali Bodomchi asarida ko‘rsatib o‘tilgan tarkib Boymirza Hayit asarlarida keltirilgan 

---

Mansurxo‘ja Xo‘jaev. Shermuhammadbek qo‘rboshi