Microsoft Word shaytanat2 ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
107
Hoynahoy, sizning moshinangizni ham shimo qilishgandir. Bizga himmat qilgan 
bo‘lsangiz ham aytib qo‘yay: men unaqa mayda ishlar bilan shug‘ullanmayman. 
— Mashinamni o‘g‘irlashganda kimga borishni bilardim, — dedi Xolidiy. Bu bilan 
«sizlarning davrangiz menga ma’lum» deb shama qildi. So‘ng gapni uzoqroqdan 
boshlab, muddaosini bayon etdi. Hosilboyvachchaga uning gaplari avvaliga erish tuyuldi, 
esnadi, kerishdi. Asadbek nomi tilga olingach, bir oz sergaklandi. Ana shunda Xolidiy bu 
yerga kelib yanglishmaganiga ishondi. 
Xolidiy gapini tugatgach, Hosilboyvachcha bir oz o‘ylandi-da: 
— Shaharda boshqa jinnixona ham bor, — dedi. So‘ng qo‘shib qo‘ydi: — Yo butunlay 
qorasi o‘chsinmi? 
— Yo‘q, yo‘q, — dedi Xolidiy. — Uning boradigan yeri — jinnixona. 
— Chiqimidan qochmasangiz bo‘ldi. Ertaga Shomil sizga uchraydi. Ishni birgalikda 
pishitib olasizlar. 
Xunob bo‘lib kutganiga yarasha masala ko‘nglidagiday hal bo‘lib, quvondi. 
Hozir o‘ziga tanish sahifalarni varaqlay turib Anvarga xayolan gapirdi: «Sening masalang 
kecha hal bo‘lgan, bola. Bir qumursqani supurib tashlay olmagan Xolidiy bu dunyoda 
ortiq yashamasa ham bo‘ladi. Sen chiranma, bola. Agar seni yanchmay turib o‘lib 
qolsam, atrofimda yig‘lab qoluvchilar baribir seni yanchishadi. Men-ku, seni yosh, deb 
ayabman. Ular — o‘zingning do‘stlaring, ular ayashmaydi. Men ekkan daraxtlar meva 
beradi. U hech qachon qurimaydi. Sen men ekkan daraxtlar soyasida quriysan. Oftob 
ko‘rmay, suv icholmay quriysan. Sen tutantiriqdan boshqa narsaga yaramaysan...» 
Xolidiy xayolidan shu gaplarni o‘tkazib, Anvarga qaradi: 
— Vo darig‘! Vo darig‘! — dedi u sahifalarni shapatilab. — Zolim falakning beayovligini 
qarang. Kim shunday bo‘ladi, deb o‘ylabdi-ya! Imonli, insofli, diyonatli deb yurgan 
do‘stimizning etagiga axlat ilashgan ekan-u, a? Inoyatulloday odamning yuziga oyoq 
qo‘ygan ekan, a? Birga yurib biz ham bilmagan ekanmiz. Mana, hujjatning kuchi qaerda! 
Hamma narsa birdan oydinlashdi! 
Anvar bu gaplarni eshitib, Xolidiyning navbatdagi nayrangi boshlandi, deb o‘yladi. 
Inoyatullo nomini eshitgach, ancha sergaklandi. «Hujjatlar domla Inoyatulloning «ishi» 
ekanmi? Uning yuziga kim oyoq qo‘ygan?» 
Ahli ilm bu odamni o‘limidan so‘ng ham «domla Inoyatullo» deb hurmat qilardi. Asli 
turkman bo‘lgan bu olim o‘ttizinchi yillarda, yigit chog‘ida kelib qolgan, dastlabki qama-
qama shamoli adolat istab kelgan bu yigitni ham chetlab o‘tmagan edi. O‘shanda bir 
yildan so‘ng afv etilib, yana ilmga qaytgandi. Zunnuniy merosi bo‘yicha Anvarning 
bobosi bilan matbuotda ancha tortishgani sababli uning qamalishiga shu bahsni asos 
qilib ko‘rsatuvchi gaplar ham mavjud edi. Xolidiyning xitoblarini eshitib, Anvar o‘sha 
gumonni esladi. «Buvang kim bo‘lgan, bilib qo‘y, jirillamay yursang ham bo‘ladi» degan 
maqsadda atayin kelgan shekilli?» deb o‘ylab, badaniga muz yugurdi. 
— Inoyatulloni bilar edim. Bizga dars berardi. Papirosni tutatib olib, o‘ychan holda turib 
gapirardi. Men bunaqa o‘tkir tarixchini ko‘rmaganman. Bunaqasi boshqa tug‘ilmaydi. 
Zunnuniy merosi masalasida ko‘pchilik uni qoraladi. Bir yil o‘tirib chiqishi balki 
shundandir, Xudo biladi. Urushga borib kelganidan keyin yana qamab, yo‘q qilib 
yuborishlariga tushunolmay yurgan edim. To‘rt yil urushda unga necha ming o‘q 
otishgan ekan, qarang, mulla Anvarbek, shu minglarcha o‘qdan bittasi ham tegmabdi. 
Lekin bir-ikki bo‘hton o‘qi tegibdi. Shaxtada ko‘mir qazib yurganida falokatdan o‘libdi. 
O‘limidan so‘ng uch hafta o‘tib nomi afvi umumiyga yozilib tursa... Bo‘hton o‘qlari yomon 
ekan... Bu o‘qlarni kim otganini bilarsiz? Bilmaysizmi? Mening aziz do‘stim Hikmat 
O‘rolov. Yuvoshgina, mo‘mingina, beozorgina... Hamma uni yaxshi ko‘radi. Inoyatullo 
ham yaxshi ko‘rgan. Ammo bir gap aytib ketgan ekan. «Hikmat — baliq, qo‘lda ushlab 

---

Shaytanat (2-kitob). Tohir Malik