Microsoft Word safety(eng, rus, uz). doc

Inson taasiga elektr tokini ta’siri 
Umumiy baxtsiz xodisalar ichida, elektr tokidan 
jarohatlanish taxminan 5% tashkil qiladi. Lekin, elektr 
jarohatlanish ichida og’ir turli, ayniqsa o’lim bilan 
tugaydigan xodisalar 70-75% tashkil qiladi. Elektr 
xodisalarni asosiy soni, kuchlanishi 1000V gacha 
bo’lgan elektr uskunalarga to’g’ri keladi. Buni sababi 
kuchlanishi 1000V gacha bo’lgan elektr uskunalar 
keng tarqalgan bo’lib, ularni ishlatadigan xodimlarni 
elektr texnikaviy tayyorlanishi past darajada. 
Kuchlanish 1000 V dan ortiq bo’lgan elektr 
jarohatlarni soni ancha kam, va ularga xizmat 
qiladigan 
xodimlar 
mahsus 
o’rgatilgan 
va 
tayyorlangan, sababli baxtsiz xodisalar ham deyarli 
kam sodir bo’ladi. 
Elektr tok ta’siri natijasida inson tanasini 
shikastlanishi elektr jarohat deb ataladi. Elektr tokning 
xatarligi shuki, inson o’z sezguvchi organlari bilan, 
kuchlanishni bor-yo’qligini aniqlamaydi. Odam faqat 

---

189 
elektr 
kuchlanish 
ostida 
qolgandan 
keyin 
himoyalovchi reaksiyasi kechikib ishga tushadi.
Insonni elektr tokidan jarohatlanishi sabablari 
quyidagicha: 
- izolyasiya qilinmagan tok o’tkazuvchi 
qismlarga tasodifan tegib ketishi; 
- izolyasiyasi lat yegan sababi metal qismlarga 
tokni o’tib ketishi; 
- 
kuchlanish 
ostida 
qolgan 
metalmas 
buyumlardan, qadamli kuchlanishdan va elektr yoyi 
orqali. 
Inson tanasidan o’tayotgan tok: termik, 
elektrolitik, 
biologik 
ta’sirini 
va 
mehanik 
jarohatlanish olishi mumkin. 
Termik ta’siri
- teri to’qimasining hujayrasini 
qizishidan kuydirishigacha olib kelishi mumkin. 
Elektrolitik ta’siri
- organizmning suyuqliklari 
parchalanishi natijasida qonning va hujayralarning 
kimyoviy va fizik hususiyatlari o’zgarilishi kuzatiladi.