Microsoft Word safety(eng, rus, uz). doc

Yer ulagichlari bilan konstruktiv
birlashtirilgan 
yerga 
o`tkazgichlarni 
yeg`indisi-
yerga 
ulash 
qurilmalari
deb ataladi. Yerga qoqilgan va o’zaro 
metal bilan biriktirilgan o’tgazgichlar 
yer ulagich 
deb 
ataladi. Yerga ulanayotgan qismlarni va yerga ulagich 
orasini bog’lovchi simlarni - 
yer o’tgazgichi
deb 
ataladi. Agar yer o’tgazgichni ikkita va undan ko`p 
bo’lsa ularni 
magistral
deb ataladi. 
Chiqarilgan yer ulagichlar
yerga ulanayotgan 
dasgohlaridan uzoqroq joyiga o’rnatiladi va yerga 
ulagich yordamida biriktiriladi. Yer ulagichlar yerga 
ulanadigan uskunalaridan nisbatan uzoq masofa 
joylashgan sababi yoyilib o’tish zonasidan tashqari 
joylashgan bo’ladi. Shu tufayli tegib ketish 
kuchlanishini koeffisenti birga teng bo’ladi. Inson 
kuchlanish ostida bo’lgan uskunani qobig’iga tegib 

---

246 
olishida qobig`i yerga nisbatan kuchlanishiga duch 
keladi: 
(3.30) 
Demak, chiqarilgan ulagichlar faqat qobiqdagi 
kuchlanishi yo’l qo’yilgan meyoridan oshmagan 
holatida va yerga ulash qurilmani kichik qarshiligi 
hisobiga havfsizlik sharoitlariga javob beradi. Yerga 
katta tok o’tib keladigan bo’lsa (bu holat zamonaviy 
elektr uskunalarida sodir bo’lishi mumkin), qobiqdagi 
yo’l qo’yilgan kuchlanishni yerga nisbatan ulash 
qurilmani 
qarshiligini 
pasaytirish 
hisobiga 
havfsizlikni taminlab bo’lmaydi. Bu holatda konturli 
yerga ulash qurilmalari qo’llaniladi. Konturli yerga 
ulash qurilmalarida yer ulagichlar yerga ulanadigan 
uskunalarni joylashgan maydonini perimetrda va 
maydoncha ichkarisida setka shaklida o’rnatiladi. Tok 
qobiqga o’tib ketish holatida yer ulagichlardan yoyilib 
ketayotgan tok hisobiga maydonchani satxida yuqori 
potensial hosil bo’ladi, maydonchaga chatishgan 

---

247 
yeriga nisbatan. Potensiyalarni yoyilish grafigini olish 
uchun har bir ulagichni potensiallarni alohida ustma-
ust qo’shib aniqlash mumkin. Shuni hisobiga 
uskunani qobig’i va yer satxini potensiallari 
tenglashadi va maydon ichida tegib ketish kuchlanishi 
arzimaydigan bo’lib qoladi.