Microsoft Word rmkl maruzalar matni Lotin

J 

K 

n

Q

 

1



n

Q

 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

1 

1 

0 

1 

0 

0 

0 

1 

1 

0 

1 

0 

0 

1 

1 

0 

1 

1 

1 

1 

0 

1 

1 

1 

1 

0 

 

Nazorat savollari  

 

1.  D-trigger triggerlar shartli belgisi. 

2.  T-trigger triggerlar shartli belgisi. 

3.  JK-trigger triggerlar shartli belgisi. 

4.  D-trigger ishlash printsipini nimaga asoslangan. 

5.  T-trigger ishlash printsipini nimaga asoslangan 

6.  JK-trigger ishlash printsipini nimaga asoslangan 

7.  D-trigger qo‘llanilish sohalari. 

8.  T-trigger qo‘llanilish sohalari. 

9.  JK-trigger qo‘llanilish sohalari. 

---

 

32

11 – ma’ruza  

HISOBLAGICH 

(2 soat) 

 

 

Reja:  hisoblagich.  Asinxron  hisoblagichlar  (ketma-ket).  Sinxron 

hisoblagich  (parallel).  Ixtiyoriy  sanoq  moduliga  ega  bo‘lgan  ketma-ketli 

hisoblagichlar.  Hisob  ortish  (tadrijiy)  yoki  kamayishi  mumkin  bo‘lgan  bir 

yo‘nalishli (jamlovchi va ayiruvchi) va ikki yo‘nalishli (reversiv) hisoblagichlar. 

Qo‘llanilish sohalari. 

Qo‘llaniladigan  ta’lim  texnologiyalari:  dialogik  yondoshuv,  muammoli 

ta’lim. Ma’ruza, namoyish etish, “Blits-so‘rov” metodlari.  

Adabiyotlar:  [A1.  B.278-284];  [A2.  B.194-204];  [A3.  B.321-392];  [A4. 

B.292-299]. 

Trigger  o‘zini  ikkiga  bo‘luvchi  kabi  tutadi,  chunki  har  takt  impulsining 

sinxronizatsiya  tsiklida  ma’lumot  faqat  bir  marta  o‘zgaradi.  Natijada  trigger 

chiqishidagi  signal  o‘zgarish  chastotasi  takt  impulslari  chastotasidan  ikki  marta 

kichik.  Bir  necha  triggerli  –  chastotani  ikkiga  bo‘lish  sxemalarini  ketma-ket 

ulab,  ikkilik  ma’lumotlarni  nafaqat  saqlash,  balki  chastotani  bo‘lish  va  uning 

kirishiga  kelayotgan  impulslarni  sanash  uchun  ishlatish  mumkin.  Agar  qurilma 

uning  kirishlariga  berilayotgan  impulslarni  hisoblashni  amalga  oshirsa,  bu 

qurilma  hisoblagich  deb,  agar  chastota  bo‘lishlarini  hisoblasa  –  chastota 

bo‘luvchi  deb  ataladi.  Hisob  natijalari  hisoblagich  chiqishida  ikkilik  son 

ko‘rinishida berilgan kod va talab etilyotgan vaqt davomida saqlanishi mumkin. 

Hisoblagichlar va chastota bo‘luvchilari EHM va boshqa raqamli avtomat 

qurilmalari,  hamda  aloqa  va  nazorat-o‘lchov  apparaturasida  hisob-kitob 

amallarini boshqarishda keng qo‘llaniladi. 

 

 

 

11.1-rasm. Ketma-ket uzatiluvchi ikki pog‘onali T-triggerli   

uch razryadli jamlovchi hisoblagich sxemasi. 

 

 

 

---

 

33

11.1-jadval 

Jamlovchi hisoblagichning holatlar jadvali