Microsoft Word rizyozus solihiyn ziyouz com doc

 
271-bob 
Josuslikdan hamda yashirin gaplarga quloq solishdan 
qaytarilgani to‘g‘risida 
 
Alloh taolo: 
«Josuslik qilib yurmanglar» (Hujurot surasi, 12-oyat); 
«Mo‘min va mo‘minalarga ular biron gunoh qilmasliklaridan ozor beradigan 
kimsalar ham bo‘hton va ochiq gunohni o‘z ustlariga olibdilar» (Ahzob surasi, 
58-oyat), deb aytgan. 
1569/1. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Gumondan 
chetlaninglar. Chunki gumon so‘zlarning eng yolg‘onidir. Birovlarning ayblarini 
axtarmanglar. Va so‘zlariga quloq tutmanglar, ya’ni josuslik qilmanglar. Biror narsaga 
faqat o‘zingiz ega bo‘lishga oshiqmang. Hasad qilmang. Bir-biringizga g‘azab qilmang. 
Hamda orqa o‘girib munosabatlarni buzmang. Ey Allohning bandalari, sizlarga 
buyurilganidek birodar bo‘linglar. Musulmon musulmon bilan aka-ukadir. Unga zulm 
qilmaydi, yordamsiz qo‘ymaydi va past ham sanamaydi», dedilar va «Taqvo - bu 
yerda», «Taqvo - bu yerda», deb qalblariga ishora qildilar. Yana davom etib: «Kishi 
musulmon birodarini past sanamog‘i uning yomon ekaniga kifoya qiladi. Har bir 
musulmonning boshqa bir musulmonning qoni, moli va obro‘siga tajovuz qilmog‘i 
haromdir. Albatta Alloh taolo jismlaringiz, ko‘rinishingiz va amallaringizga qaramaydi. 
Lekin sizlarning qalbingizga qaraydi», dedilar. 
Boshqa rivoyatda Rasululloh (s.a.v.): «Bir-biringizga hasadlashmang. Bir- biringizga 
g‘azab qilmang. Bir-biringizning so‘zingizga quloq tutmang. Hamda ayblaringizni 
axtarmang. O’zaro narxlarni oshirib yubormang (ya’ni, sotib olish niyati yo‘q holda 
bahosini oshirish uchun yolg‘ondan baholashmang). Ey Allohning bandalari, birodar 
bo‘linglar», deb aytganlar. Boshqa rivoyatda yana Rasululloh (s.a.v.): «O’zaro aloqalarni 
uzmang. Bir-biringizga orqa o‘girib munosabatlarni buzmanglar. Hamda g‘azab 

---

Riyozus solihiyn. Abu Zakariyo Yahyo ibn Sharaf Navaviy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
275
qilmanglar. Va bir-biringizga hasadlashmanglar. Ey Allohning bandalari, birodar 
bo‘linglar», deb aytganlar. 
Boshqa rivoyatda Rasululloh (s.a.v.): «Bir-biringiz bilan arazlashmang. Hamda 
ba’zilaringiz ba’zilaringiz savdosi ustiga savdo qilmasin», deganlar. Bu hadislarni Imom 
Muslim rivoyat qilganlar. Ko‘pi Imom Buxoriy rivoyat qilgan hadislardir. 
1570/2. Muoviyadan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Agar sen 
musulmonlarning aybini axtarib ketidan tushsang, ularni buzasan yoki buzishga yaqin 
borasan», dedilar. Abu Dovud rivoyati. 
1571/3. Ibn Mas’uddan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bu zot huzurlariga bir kishi olib kelindi. 
Va bu kishining soqolidan aroq tomchilab turibdi, deyildi. Shunda Ibn Mas’ud (r.a.): «Biz 
birovlarning aybini axtarib josuslik qilishdan qaytarilganmiz. Lekin biror ayb o‘zicha 
ma’lum bo‘lib qolsa, uni jazoga tortamiz», dedilar. Abu Dovud Imom Buxoriy va Muslim 
shartlaridagi isnod ila rivoyat qilganlar.