Microsoft Word rizyozus solihiyn ziyouz com doc

 
261-bob 
Yolg‘onchilikda ruxsat berilgan o‘rinlar to‘g‘risida 
Bilginki, yolg‘onchilikning asli haromdir. Shu bilan birga ba’zi holatlarda shartlarga 
muvofiq kelsa, uni ishlatish joizdir. Men buni «Al-Azkor» kitobida bayon qilganman. 
Qisqacha qilib aytganda, «Kalom maqsadga erishish yo‘lidagi vositadir. Har bir 
maqtovchida maqsadga rostgo‘ylik bilan, yolg‘onsiz ega bo‘lish imkoni bo‘lsa, yolg‘on 
gapirish xaromdir. Agar rostgo‘ylik bilan erishish imkoni bo‘lmay, faqat yolg‘on bilan 
imkon bo‘lsa, yolg‘on joizdir. Agar qo‘lga kiritiladigan maqsad muboh bo‘lsa, yolg‘on 
ham mubohdir. Agar maqsad vojib bo‘lsa, yolg‘on ham vojibdir. Masalan, biror 
musulmon kishi qatl qiluvchi zolimdan yashirinib olgan bo‘lsa-yu, zolim u musulmon 
haqida so‘rasa, uni yashirib yolg‘on ishlatish vojibdir. Shu singari o‘zida yoki boshqa 
kishida omonat bo‘lsa va zolim o‘sha molni tortib olishni xohlasa, uni yashirib yolg‘on 
gapirish vojib bo‘ladi. Yana ham qamrovlirog‘i «tavriya», ya’ni lafzning zohirida yolg‘on 

---

Riyozus solihiyn. Abu Zakariyo Yahyo ibn Sharaf Navaviy 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
270
bo‘lsa ham, unga nisbatan yolg‘on bo‘lmagan sog‘lom maqsadli ibora qo‘llaydi. Mabodo, 
tavriyani tark qilib, ana shu holda yolg‘on iborani qo‘llasa ham, harom emas. Ulamolar 
mana shunaqa holatlarda yolg‘on ishlatishning joizligiga Ummu Gulsumning (r.a.) 
Rasulullohdan (s.a.v.) eshitgan quyidagi hadislarini dalil qilib keltirishadi. Rasululloh 
(s.a.v.): «Insonlar orasini isloh qilish niyatida yolg‘ondan yaxshi xabar yetkazuvchi va 
yaxshi so‘zlarni gapiruvchi yolg‘onchi emas», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim 
rivoyatlari. 
Imom Muslim rivoyatlarida esa «Ummu Gulsum (r.a.): «Odamlar ishlatib yuradigan 
so‘zlarning uch xilidan tashqari boshqa birortasida yolg‘on ishlatishga Rasululloh (s.a.v.) 
ruxsat bermadilar. Ular: urushda, odamlar orasini isloh qilishda, er-xotin o‘rtalarida 
bo‘ladigan so‘zlarda», deb aytganlar» ziyoda qilingan.