Microsoft Word ramazon va taqvo ziyouz com doc

«Tongga qasam. (Zul-hijja oyidagi avvalgi) o’n kechaga qasam»,
– deb, o’n 
muborak kechaga qasam ichmoqdaki, bu kunlarda haj ibodatlari bajariladi. 
Qur’oni karimdagi shunga o’xshash oyatlardan bu davr ko’p savobli va ko’p muborak 
ekanligi anglashilmoqda. Bu mavsumda qilingan ibodatlarning ahamiyati ulug’, tutilgan 
ro’zalarning savobi cheksiz. Haj qilmaganlar uchun hatto «Qurbon hayiti arafasida 

---

Ramazon va taqvo. Mahmud As’ad Jo’shon 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
118
tutilgan ro’za uchun ikki yillik – o’tgan va kelgusi yillarning gunohlari mag’firat qilinadi» 
– degan rivoyatlar bor... Hajda bo’lganlar haj vazifalarini bajaradilar, ammo, haj qilmay, 
o’z mamlakatida bo’lgan kishilar uchun qurbon hayiti arafasida tutiladigan ro’zaning 
g’oyatda savobli ekanligi bildirilmoqda. Zulhijja oyining ilk to’qqiz kunini, o’n kechasini 
ihyo qilish: bedor holda toat-ibodat bilan o’tkazishning juda ham ulug’ savob ekanligi 
kitoblarimizda bitilgan. 
Bu mavsum haj mavsumi deb atalgan oylarni o’z ichiga oladi. Bu oylarda haj qilish lozim 
bo’lganligi uchun ham insonlarning bir-birlari orasidagi kina, adovat, dushmanliklarni 
bartaraf etish oyidir. Qilichlar g’iloflarga solinadigan o’zaro hisob-kitoblar bir tomonga 
qo’yiladigan oylardir. Shu bois Harom oylar deb atalmoqda... Jangu jadal yo’q, hajga 
ketuvchilarga hech qanday mone’lik yo’q. Otasining qotilini ko’rgan bir arab yuzini 
o’girib, ko’rishmasdan, eshitmasdan o’tib ketibdi. Nega? Chunki bu oylar muhtaram va 
muborak bo’lganligidan urush-adovat harom qilingan. 
Hammamiz haj Islomning eng muhim ibodatlaridan biri ekanligini bilamiz. Ham aqliy, 
ham ijtimoiy, ham moddiy, ham ma’naviy tomondan juda muhim bir ibodat ekanligini: 
musulmonu g’ayrimusulmon e’tirof etmoqda. «Juda ham muazzam bir ibodat, bunday 
ibodat boshqa bir dinda ko’rinmaydi!» – deb hayron qolganliklarini ifodalamoqdalar. Haj 
ibodatining hikmatlariyu, go’zalliklariga qoyil qolgan ba’zi g’ayrimuslimlar Islomga 
kirmoqdalar. 
Haj – muhtasham bir ibodat. Dunyoning barcha burchaklaridan kelgan mo’’minlar bir 
yerga to’planadilar. Bir xil qiyofada, bir xil shaklda, bir xil tavoze’da Allohga ibodat qilish 
uchun yugurib keladilar. Ko’plab foydalar hosil bo’ladigan bir yig’in, ibodat maqsadi bilan 
hamjihat bo’lib birlashish... Dunyoni hayron etgan muazzam bir hodisa... 
Rajab, sha’bon, ramazon oylarini birlashtirib uch oylar nomini olgan yana bir muborak 
mavsum bor... Bu uch oyning muborak oylar ekanligi, behad ko’p savoblarga egaligini 
Payg’ambarimiz sallallohu alayhi vasallam hadisi shariflarida aytib o’tganlar va uni 
o’zlarining xulqu atvorlari, holatlari, ibodatlari bilan ham amalda ko’rsatganlar. 
Ramazondan keyin Rasullulloh sallallohu alayhi vasallam eng ko’p ro’za tutgan oylar – 
bu rajab oyi. Rajab oyida ro’za tutish nihoyatda savoblidir. 
Anas raziyallohu anhu orqali rivoyat qilingan hadis:
Ya’ni: «Rajab oyi kirgan vaqtida Payg’ambarimiz sallallohu alayhi vasallam shunday duo 
qilar edilar: «Yo Rabbiy, rajab va sha’bon oyining xayru barakoti, ne’matlaridan hissasini 
olib, barakotlariga erishganlardan qilgin! Bizni rajab va sha’bon oylarini chiroyli 
o’tkazgan bir qul o’laroq ramazonga yetkazgin...» Jum’a kechasi bo’lganda shunday 
derdilar: «Bu naqadar baxtli, nurli, dabdabali bir kechadir va naqadar baxtli va nuroniy 
kundir». 
Bu hadisi sharifdan shu narsa ma’lum bo’lmoqdaki, Payg’ambarimiz sallallohu alayhi 
vasallam rajab oyining boshidanoq ramazon oyini ko’zlamoqdalar. Ramazonni orzu 
qilmoqdalar va ramazonga yetishishni tilamoqdalar. «Rajab va sha’bonni bizga muborak 
qilib, ramazon oyiga yetishtir», – demoqdalar. Rajab, sha’bon, ramazon – biz 
bilmaymiz-ku – lekin bular bizlarning Uch oylarimiz. Bobolarimiz ularga bu ismlarni 
qo’ygan ekanlar, Alloh ulardan rozi bo’lsin. Dinimizga aloqador kitoblarni, manbalarni 
o’qib, har narsani yaxshilab tekshirib, ibodatlarni o’z o’rnida bajarib, Alloh roziligiga 

---

Ramazon va taqvo. Mahmud As’ad Jo’shon