|
www.ziyouz.com kutubxonasi
15
v) va ular bilmaydigan narsalardan.
"Juft" ("azvoj") ta’birining lotinchasi "parite" bo‘ladi. Oyatning ikkinchi moddasi juft
tushunchasiga insonning o‘zi namuna qilinishi bilan zid juftlar nazarda tutilayotganligini (erkak va
ayol) uqtiradi.
Oyat agar faqat birinchi va ikkinchini qamrasa edi (tabiiyki, aql buni qoidaga uyg‘un deb qabul
qiladi), u holda parite haqiqatiga bog‘lanolmagan bo‘lar edik. Holbuki, oyat
"har narsalardan juftlar
yaratdik"
deb boshlanadi va oxirida:
"ular (odamlar) bilmaydigan narsalardan juftlar yaratilgani
'ga
ham e’tibor tortiladi.
Xususan,
yerdan (arzdan) chiqarganlaridan boshqa ham bir qancha juftlar yaratdik"
deb
buyurilishi va bularning
"ular bilmaydigan narsalar"
degan atama bilan ta’kidlanishi ochiq va yaqqol
ko‘rinib turgan parite haqiqatining bayonidir.
Ikkinchi moddada
yerdan chiqqan narsalar, yerdagi juftlar tashqarisida siz bilmaydigan qancha
juftlar yaratdik
deb buyurilishi, parite haqiqatining koinot ichida ham hukm surishini bildiradi. Bu esa
hozirgi zamon fizikasidagi paritedan boshqa narsa emas.
Yerdan chiqqan narsalar deyilganda faqat o‘simliklar nazarda tutilmaganligi ham oshkoradir.
Agar o‘simliklar nazarda tutilgan bo‘lsa, "o‘simlik" deyilar yoki boshqa bir aniq ta’bir qo‘llanilar edi.
Demak, oyat parite haqiqatiga chinakam ilmiy bir ta’rif olib kirgan. Bu ta’rifga ko‘ra, zid juftlarni uch
guruhga bo‘lib nazardan o‘tkazamiz:
a) nafslarga oid zid juftlar (erkak-ayol, erkak-urg‘ochi). Bu - barcha jonlilarga taalluqli
paritelardir;
b) yerdagi biz fahmlagan zid juftlar: ionlar, elektrik munosabatlar, magnit qutblashmalari: ya’ni
moddaning spetsifik qurilmasidagi jamiki juftlik (zid eshlik) hodisalari;
v) biz bilmaydigan va yerga xos bo‘lmagan parite munosabatlari.
Bular orasida bugungacha biz bilganlarimiz quyidagilaridir:
1) kvantning magnitik o‘q (mehvar)larga nisbatan juft yonda spin aloqalari;
2) energiyaning so‘rilish va quyilish hodisalari. Bu holni biz hali laboratoriyalarga keltira olgan
emasmiz:
faqat fazoda kvazar (yulduzsimon ob’yekt) va blak xoleslarda ko‘ra olamiz;
3) joziba (tortishuv kuchi) bilan unga qarshi kelgan giroskopik aylanma kuchi;
4) o‘lchovlar aro juftlashishlar; ayniqsa vaqt o‘lchovi ila boshqa o‘lchovlardagi zid juftliklar
(Kozirev va Eynshteyn nazariyalari) va yana necha-necha biz bilmaydigan juftlarning siri.
Oyati karimaning hikmatlari faqat shulardan iborat emas. Bu fikrni isbotlash uchun bir-ikki
namuna keltiray. Mavzumizdan tashqari bo‘lishiga qaramay, Qur’ondagi bir oyatning qanchalik keng
qamrovli ekanligini ko‘rsatishi jihatdan bu qo‘shimcha izoh ortiqchalik qilmaydi, deb o’ylayman.
Yerdan chiqqan juftlar, ya’ni zid eshlarning qamrovida bir-biriga o‘xshagan zid o‘zakli unsurlar
juda muhimdir. Bu juft bo‘lish siri bir qator xususiyatlarga ega. Masalan, tamoman zid xarakterli
metall va anmetallardan so‘z yuritaylik.
Ko‘rinishda juda bir-biriga o‘xshasa ham, aslida fizik xarakterlari tamoman bir-birining tersidir;
temir bilan vismut kabi. Biri magnitik kuchlarni yaqinlashtiradi, boshqasi uzoqlashtiradi.
Yana nafslarimizdagi juft yaratilish ham ko‘p jihatdan bir-biriga zid sheriklar sifatiga egadir.
Masalan, bir-biriga tamoman ters yo‘nalishdagi xarakterlar: jasorat va qo‘rquv, zolimlik va rahmdillik...
Ba’zi xarakterlar esa bir-biriga juda o‘xshash ko‘rinishga ega. Faqat tarzlari bir-biriga zid, xolos.
Riyo va mudaro (bir sabr-chidam tarzi), vahshat va jasorat kabi.
Bu oyat boshlanishida buyurgani kabi, o‘xshashsiz bo‘lishni, ziddi va sherigi yo‘qlikni faqat
Ollohga xos bir hikmat deb hisoblamoqda (Subhonallaziy). Yaratilganlar esa ko‘p jihatdan juft: ya’ni
o‘xshash zidlarning namoyandalaridirlar. Ajabo, yaratilmalaridagi bu juft bo‘lish sirining hikmati
nimaykin?
"Ixlos" surasi bahsida quyiroqda bu masalaga keng izoh beraman, ammo hozircha aytishim
kerakki, xufuvi bo‘lmaslik (teng bir o‘xshashi yo teng bir ziddi bo‘lmagan, degan ma’noda) va
Qur’oni karimning ilmiy mo’jizalari. Xoluq Nurboqiy
Do'stlaringiz bilan baham: | 
