Microsoft Word qizlar tarbiyasi ziyouz com doc

---

Qizlar tarbiyasi. Aliy Nazimo 

 

 

www.ziyouz.com кутубхонаси 

1

Aliy NAZIMO 

 

QIZLAR TARBIYASI 

 

Qizlar odobu ahloqli bo‘lish, uy tutish, ro‘zg‘or ishlarini reja bilan olib borish, 

bekalikni, onalikni o‘rniga qo‘yib ado etish, umuman ayollik vazifasini bajarish uchun 

nimalarni bilishlari kerak? 

XIX asr oxiri va XX asr boshlarida yashab ijod etgan taniqli turk olimi va mashhur 

ma’rifatparvari Aliy Nazimoning "Qizlar tarbiyasi" nomli ushbu kitobidan ana shu 

savollarga javob topishingiz mumkin. 

 

Tarjimon va nashrga tayyorlovchi Teshaboy Ziyoyev 

 

 

 

“QIZLAR  TARBIYASI” ASARI VA UNING MUALLIFI  HAQIDA 

 

Taniqli turk olimi va mashhur ma’rifatparvari Aliy Nazimo XIX asr oxiri va XX asr 

boshlarida yashab ijod etgan bo‘lib, boshlang‘ich va o‘rta maktablar uchun oltmishdan 

ziyod darsliklar, qiroat kitoblari yozgan. Uning alifboga doir uch juz va qiroatga doir uch 

juzdan iborat "Idmon" (mashq) nomidagi asarlari; imlo va ahloqqa doir "O’quv", "Ilovali 

risolayi ahloq"; turk tiliga doir "Muxtasari sarfi usmoniy", "Muxtasar-i qavoid-i 

usmoniyya", "Lisoni usmoniy"; arab tiliga doir "Miftoh asmo-yi arabiyya qavoidi" 

(birinchi daftar), "Miftoh afol-i arabiyya qavoidi" (ikkinchi daftar), "Navobig‘u-l-kalim" 

(Zamaxshariyning "Jumal-i balig‘a" asarining tarjimasi); fors tili va forscha qiroatga doir 

"Tartib-i jadid-i ta’lim-i forsiy", "Sunbuliston", "Ilovali nasiqat-i hukamo"; frantsuz tiliga 

doir "Yangi alifboyi fransaviy", " Qavoid-i lison-i fran-saviy", "Sarf-i fransaviy", 

"Frantsuzcha-turkcha lug‘at kitobi" shular jumlasidandir. 

Aliy Nazimoning ko‘pgina asarlari o‘rta Osiyoda ham juda katta shuxrat qozongan, 

maktab-madrasalarda darslik sifatida o‘qitilgan. Ayrim asarlari Toshkentda ham nashr 

qilingan. 

Uning ilmi ahloq va tarbiyaviy xikoyalardan iborat "Ta’lim-i banot" asari besh kitobga 

mo‘ljallangan bo‘lib, faqat uning uch kitobi bosilib chiqqan. To‘rtinchi, beshinchi kitoblari 

bitmay qolgan bo‘lsa kerak. 

"Ta’lim-i banot"ning birinchi va ikkinchi kitoblari boshlang‘ich maktab qizlari uchun 

o‘quv kitobi bo‘lib, ular ibratli hikoyalar, yengil fanniy ma’lumotlardan iborat. 

Uchinchi kitobi esa, yurt (uy) ichida xotin-qizlarning vazifalari, ya’ni, odobu ahloq, 

muosharat usullari, poklik, bichish-tikish, ovqat tayyorlash, tabobatdan xabardor bo‘lish, 

bemorlarga qarash, mehmon kutish kabi bir qancha zaruriy kasblarni o‘rgatishga 

bag‘ishlangan. 

Albatta, bu kasblarni yoshlikdan boshlab o‘rganish har bir qizning burchi, ularni puxta 

o‘zlashtirib olish eng katta boylik, yurt salomatligidir. Qizlar bu ulug‘ burchlarini o‘qib-

o‘rganib, qanchalik baxtli, saodatli bo‘lsalar, ularni o‘qitib-o‘rgatgan ona ham, har bir 

murabbiy-ustod ham shunchalik olqishga sazovordir. 

Aliy Nazimoning "Ta’limi banot" asaridan uchinchi kitobini muallif bilan bir davrda 

yashab ijod qilgan taniqli tatar olimasi, mashhur muallima Faxru-l-Banot Sig‘batulloh qizi 

eski tatar tiliga tarjima qilgan. U tarjimada urf-odat, iqlimga qarab ba’zi o‘rinlarni 

qisqartirib, ba’zi o‘rinlarga qo‘shimchalar kiritib, nomini "Qizlar tarbiyasi" deb atagan. 

---

Qizlar tarbiyasi. Aliy Nazimo 

 

 

www.ziyouz.com кутубхонаси 

2

Faxru-l-Banot katta tarbiyaviy ahamiyatga ega bo‘lgan "Oila saboqlari", "Irshod yoki 

ko‘zgu" asarlarining ham muallifidir. 

Faxru-l-Banotning bu tarjima asari 1907 yil Orenburgda Muhammad Fotih Karimiy 

tomonidan chop etilgan. Ko‘p o‘tmay, ikkinchi bor qayta nashr etilgan. 

Ajdodlarimiz ma’naviy madaniyati, urf-odatlari tarixi bo‘lgan va o‘sha davr nuqtai 

nazaridan yozilgan bu asarning ba’zi o‘rinlari bugungi kunimizga mos kelmasa-da, lekin 

ko‘p jihatlari bilan ham onalar uchun, ham qizlar uchun katta tarbiyaviy ahamiyatga 

molik.