Microsoft Word педагогика тарихы кейинги вартант

 
Iogann Genrix Pestalocci (1746-1827) –
Shveycariyanıń Cyurix qalasında 
vrach shańara
ǵ
ında dún’ya
ǵ
a keldi. Jaslayınan ákesinen jetim qalıp, onı anası hám 

---

burın úyinde úy xızmetkeri bolıp islegen ápiwayı diyxan hayaldıń tárbiyasında ósip 
ul
ǵ
aydı. 
Pestalocci dáslep baslawısh mektepte, keyin latın mektebinde oqıp, bilim 
aladı. Ol orta mektepti tamamla
ǵ
annan keyin kóbirek gumanitar pánler oqıtılatu
ǵ
ın 
joqar
ǵ
ı oqıw ornı-kollegium
ǵ
a, onıń filologiya hám filosofiya bólimlerine kirip 
oqıdı. Pestalocci kollegiumdı tamamlamay turıp, 1769 jılı pul qarız alıp, kishirek 
jay hám jer satıp alıp, ol jerge «Neygof» (Jańa qor
ǵ
an) dep at qoyadı hám sol 
átirapta
ǵ
ı diyxanlar
ǵ
a óz xojalıqların ónimdar xojalıqqa aylandırıwdı úyretiw 
maqsetinde úlgili ferma shólkemlestirmekshi boladı. Lekin tájiriybesi kemliginen 
hám xojalıq islerinen biyxabar bol
ǵ
an Pestalocci tez arada bul islerin toqtatıw
ǵ
a 
májbúr boladı. 
Ol 1774 jılı «Neygof»ta «Kamba
ǵ
allar mekemesi» dep atal
ǵ
an uyım ashıp, 
o
ǵ
an jetim hám ba
ǵ
ıwshısınan ayrıl
ǵ
an 50 ge jaqın balalardı toplaydı. 
Pestaloccidiń pikirinshe bul balalar atızlarda jumıs islep, toqıw hám iyiriw 
stanoklarında jip iyirip, gezleme toqıw menen shu
ǵ
ıllanıp, ózlerin –ózleri asırawı, 
sonıń menen birge eń tiykar
ǵ
ısı - bul jerde olar tálim alıwı tiyis edi. Pestalocci 
balalar
ǵ
a oqıwdı, jazıwdı hám esap shı
ǵ
arıwdı úyretip, olardıń tárbiyası menen 
shu
ǵ
ıllandı. Ónerment ustalar balalar
ǵ
a jip iyiriwdi, toqıwdı úyreter edi. Usılay 
etip, Pestalocci óz mekemesinde balalardı oqıtıwdı olardı ónimli miynetke úyretiw 
menen qosıp alıp barıw
ǵ
a urındı. Lekin 
ǵ
árejettiń jetispewshiligine baylanıslı
aradan kóp waqıt ótpesten bul jetimler úyin jabıw
ǵ
a májbúr boldı. Pestaloccidiń 
Neygofta ótkergen bul tájiriybesi pedagogika ilimi ushın wlken áhmiyetke iye 
boldı. 
Keyingi waqıtları ol «Lingard hám Gertruda» atlı sociallıq-pedagogikalıq 
roman jazıp, bul romanda xojalıqtı aqıllılıq penen basqarıw hám balalardı tuwrı 
tárbiyalaw arqalı diyxanlardıń turmısın jaqsılaw boyınsha óz ideyaların usındı. 

---

Burgdorfta orta internat mektep ashıladı. Bul mektep qasınan mu
ǵ
állimler 
tayarlaytu
ǵ
ın óz-aldına bólim de shólkemlestirildi.Bul mektepke Pestalocci baslıq 
etip tayınlandı. XIX ásirdiń baslarına kelip Pestaloccidiń «Gertruda óz balaların 
qalay etip oqıtadı», «Analar mektebi yaki analar ushın óz balalarına baqlaw hám 
sóylewdi qalay úyretiw kerekligi haqqında qollanba», «Baqlaw álifbesi yaki 
ólshew haqqında kórsetpeli qollanba», «San haqqında kórsetpeli tálim» atlı 
kitapları basılıp shıqtı hám bul kitaplarda baslawısh tálimniń jańa metodları bayan 
etildi. 
Pestalocci óziniń pútin uqıbın hám kúshin miynetkeshlerdiń awır ahwalın 
jaqsılaw
ǵ
a sarıpladı. Ol 1827 jılı qaytıs boldı. 
Pestalocci hámmeniń tárbiya hám ilim alıw huqıqına iye bolıwı lazım degen 
talaptı qoyıwı menen birge mektepler jámiyetti sociallıq tárepten ózgertiwdiń 
áhmiyetli quralı bolıwı lazım dep kórsetedi. Onıń pikirinshe, hár bir adamnıń 
haqıyqıy kúshleri háreketke kelip, bekkemlengende 
ǵ
ana eń áhmiyetli sociallıq 
máseleler óz sheshimin tabadı, túpkilikli sociallıq ózgerisler júz beredi. Bu
ǵ
an 
tárbiya jolı menen 
ǵ
ana erisiw múmkin. 
Pestaloccidiń pikirinshe miynet shaxstı tárbiyalaw hám rawajlandırıwdıń eń 
áhmiyetli quralı, miynet shaxstıń tek fizikalıq kúshin emes, al aqılında ósiredi, onı 
ádep-ikramlı etedi. Sonday aq ol tárbiyanıń maqseti shaxstıń barlıq tábiy
ǵ
ıy 
kúshlerin 
hám 
qábiletlerin 
hár 
tárepleme, 
bir-birine 
uy
ǵ
ın 
tárizde 
ósiriw.Tárbiyanıń tárbiyalanıwshı
ǵ
a tásiri onıń tábiyatına uy
ǵ
ın bolıwı kerek dep 
kórsetedi. 
Balanı tárbiyalawdı onıń tuwıl
ǵ
an kúninen aq baslawımız zárúr: «Bala 
tuwıl
ǵ
an saat-o
ǵ
an tálim beriwdiń birinshi saatıdur». Sol sebepli haqıyqıy 
pedagogika ananı tuwrı tárbiyalaw metodları menen qurallandırıwı kerek. 
Pedagogika óneri bolsa usı metodikanı hár bir ana, sonıń ishinde ápiwayı diyxan 
hayalda mengerip alatu
ǵ
ınday etip ápiwayılastırıp beriwi lazım. Shańaraqta 
tábiyatqa muwapıq etip berilgen tárbiya mekteptede dawam etiwi tiyis dep jazadı.

---

Pestalocci tálim teoriyasına góre tárbiyalaw eń ápiwayı elementlerden 
baslanıp, áste-aqırınlıq penen quramalıraq dárejege ósip barıwı kerek. 
Pestaloccidiń elementar tálim teoriyası dene t
ǵ
rbiyasın, miynet tárbiyasın, 
ádep-ikramlıq hám estetikalıq tárbiyanı, sonday aq aqıl tárbiyası hám oqıtıwdı óz 
ishine aladı. Ol tárbiyanıń áne usı táreplerin bir-birine baylanıstırıp alıp barıwdı 
usınıs etti. 
Pestalocci insan shaxsın kamalatqa jetkeriwde dene tárbiyasınıń áhmiyetine 
úlken itibar qarattı hám onı shaxstıń ósiwine sanalılıq penen tásir kórsetiwdiń 
birinshi túri dep esapladı. Sonday aq joqarıda aytıp ótilgenindey oqıtıwdı miynet 
tárbiyası menen qosıp alıp barıw onıń pedagogikalıq tájiriybesi hám 
teoriyasında
ǵ
ı tiykar
ǵ
ı qa
ǵ
ıydalardıń biri boldı. 
Pestalocci ádep-ikramlıq tárbiyasınıń tiykar
ǵ
ı wazıypası keleshekte sociallıq 
turmısta qatınasıp, payda keltire alatu
ǵ
ın hám hámme tárepleri uy
ǵ
ın kamal tapqan 
insanlardı jetilistiriwden ibarat dep túsinedi. 
Pestalocci ádep-ikramlıq tárbiyasın diniy tárbiya menen tı
ǵ
ız baylanısqan 
deydi. Ol rásmiy dindi kritikalaydı hám tábiy
ǵ
ıy din haqqında aytıp, adamlardıń 
joqarı ruwxıy sezimlerin ósiriwdi tábiy
ǵ
ıy din dep túsinedi. Pestalocci