Microsoft Word педагогика тарихы кейинги вартант

2.3. Imam Ismayıl al-Buxariydiń xadis ilimin rawajlandırıw
ǵ
a qosqan 
úlesi 
Imam Ismayıl al-Buxariy xadis iliminde “Amir-ul-muminin”, “Imam al-
muhaddisiyn” degen húrmetli ataqlar
ǵ
a iye bol
ǵ
avn adam. Ol 810 jıldıń 13- 
mayında Buxarada tuwıl
ǵ
an. Kishkeneliginen atadan jetim qal
ǵ
an. Dáslep 
mektepte sawat ashqan, 10 jasınan baslap arab tilindegti kitaplar járdeminde ham 
rawayatlardı esitiw arqalı xadislerdi yadlay basla
ǵ
an. Ol Xadis ilimi boyınsha 
tartıslar
ǵ
a qatnasqan. 
Buxariy 825 jılı 16 jasında anası hám ájea
ǵ
ası menen Xaj saparına baradı. 
Onıń zeyni ótkir boladı. Ol bir kitapti oqısa, sol kitaptıń barlı
ǵ
ı yadında qal
ǵ
an. 

---

Buxariydiń óziniń kórsetiwi boyınsha 100 mıń isenimli xadisti hám 200 mıń 
isenimsiz xadisti yadtan bilgen. Al basqa ma
ǵ
lıwmatlar
ǵ
a qara
ǵ
anda ol 600 mıń
ǵ
a 
jaqın xadisti yadtan bilgen. 
Ol Buxara
ǵ
a qaytıp kelgennen keyin jaslar
ǵ
a hám ulamalar
ǵ
a xadis iliminen 
sabaq beredi. Rawayatlar
ǵ
a qara
ǵ
anda onı xalifanıń Buxarada
ǵ
ı nayıbı «saray
ǵ
a 
kelip hadis iliminen sabaq bersin» dep aytıp jiberedi. Buxariy bul usınıstı 
qabıllaydı, biraq xabardı jetkergen adam
ǵ
a “Men ilimdi qorlap sultanlardıń, 
ámirlerdiń esigine alıp barmayman, eger Ámirge ilim kerek bolsa ózi úyime 
yamasa meshitime kelsin» dep jiberedi. Usınnan keyin Ámir menen Buxariy 
ortasında
ǵ
ı qatnasıq buzıladı. Ámir Buxariydi qaladan shı
ǵ
arıp jiberiwge párman 
beredi. Bunı esitken Samarqandlı ulamalar Buxariydi Samarqandqa mirat etedi. 
Buxariy jolda baratırıp awıradı hám 872 jıldıń 1 sentyabr kúni 62 jasında qaytıs 
boladı. 
Imom Ismoıl al-Buxoriy o
ǵ
ada bay dóretiwshilik miyras qaldırgan. Oniń 
bizge shekem 6 kitabı kelip jetken. Olar; “Al-jome` as-sahih” (“Isenimli 
toplam”), “Al-adab al-mufrad” («Ádep durdanaları»), “At-tarix al-kibor”
(“Úlken tariyx”), “At-tarix as-sa
ǵ
iyr”, (“Kishi tariyx”), “Al-qiroatu xalfa-l-
Imom” (“Imam artında turıp oqıw»), “Vaf`ul-yadini fi-s-saloti” (“Namazda eki
qoldı kóteriw”). Usi shı
ǵ
armalardıń ishindegi eń úlkeni “Al-jome` as-sahih” kitabı. 
Bul kitapta pay
ǵ
ambarımız Muhammed Alayhis-salom xadislerinen tısqarı,
islam huquqtanıwshılı
ǵ
ı, islam máresimleri, ádep-ikramlılıq, tálim-tárbiya,
tariyx hám etnografiya
ǵ
a baylanıslı ma
ǵ
lıwmatlar berilgen. Bul kitap Quranı 
Karimnen keyingi tiykar
ǵ
ı derek esaplanadı. Shı
ǵ
arma 644 bapta bayan etilgen 
hám óz ishine 1322 xadisti al
ǵ
an.