Microsoft Word paygambarlar tarixi 1 ziyouz com doc

o‘ylaydilarmi?!». (Mutoffifiyn, 1-4.)
 
 
Miqdod bin al-Asvad al-Kindiy  aytadi: «Men Rasululloh (sav)ning: 
«Qiyomat kuni bo‘lganda quyosh bandalarga bir mil yoki ikki mil masofaga yaqin kelib, ularni 
boshlaridan kuydiradi. Gunohlari miqdoricha ter to‘kiladi. Ba’zilarining terlari oyoq oshiqlarigacha, 
ba’zilariniki tizzalarigacha, ba’zilariniki bellarigacha, ba’zilarining terlari esa burunlarigacha ko‘madi» -
 
deganlarini eshitganman». (Imom  Ahmad rivoyati)
 
 
Qiyomatdagi bu sharmandalik tijoratdagi qalloblarga tayin etilgandir. 
3. Tijoratchi omonatdor bo‘lishi zarur. Alloh taolo: 
 ﺎَﻬِﻠْهَأ ﻰَﻟِإ ِتﺎَﻧﺎَﻣﻷا اوﱡدَﺆُﺗ ْنَأ ْﻢُآُﺮُﻣْﺄَﻳ َﻪﱠﻠﻟا ﱠنِإ
 
«Albatta, Alloh sizlarga omonatni egasiga o‘z vaqtida berishingizni buyuradi» (Niso, 58.)
  
- degan 
bo‘lsa, Payg‘ambarimiz (s.a.v.): «Munofiqning uchta alomati bor; Yolg‘on gapiradi, va’dasiga vafo qilmaydi, 
omonatga xiyonat qiladi» - deb, omonatdor bo‘lmagan kishi munofiq ekanligini bayon qilganlar. Shartnomani 
buzmaslik, va’da qilgan molni o‘z vaqtida egasiga berishlik, qarz olgan bo‘lsa muddatida qaytarishlik, molning 

---

Payg’ambarlar tarixi Islomiyat tarixidir (1-kitob) 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
75
aybini ochiq aytib yoki ko‘rsatib sotishlik, bularning hammasi omonatdorlik sifatlaridir. Ko‘p hollarda taroziga 
qo‘yiladigan toshning tagi egovlanib, me’yordan yengil qilib qo‘yilganini, xaridorga tortib berilgan mol boshqa 
tarozida tortib ko‘rilganda ancha kam chiqib, xaridor sarf qilgan puliga achinib, dili ranjib, olgan puling harom 
bo‘lsin, deb qarg‘aganining guvohi bo‘lamiz. Ba’zi hollarda esa minib yurgan mashinamiz biror hodisaga 
uchrab  pachoqlansa, undan ko‘nglimiz to‘lmay qolsa, urilgan joyini nomiga «bozor uchun» tuzattirib, 
xaridorning ko‘zini shamg‘alat qilib, yangi mashinadek pullaymiz, aybini berkitamiz. Mana shu qilmishlarimiz 
ayni xiyonatdir. 
4. Tijoratda halol narsalarning oldi-sotdisi bilan shug‘ullanish kerak. Bunda elga ham manfaat bo‘ladi. 
Iste’moli Alloh ta’olo tomonidan harom qilingan narsalarning, masalan: mast qiluvchi ichimliklar, giyohvand 
moddalar, harom o‘lgan hayvon go‘shtlari, cho‘chqa go‘shti, o‘g‘irlangan mollar tijorati bilan topilgan mablag‘ 
ham musulmon odam uchun harom hisoblanadi va vaqtincha tijoratchining puli ko‘paysa ham baraka qilmaydi, 
natijada qisqa muddat ichida «surib chiqib ketadi». 
5. Tijoratchi saxovat qo‘lini ochiqroq tutishi kerak. Chunki baraka Allohdan bo‘lganidan keyin, uning 
buyruqlariga itoat etib, nafaqa, sadaqa va zakotlarni o‘z vaqtida ajratib, oilasini, qaramog‘idagilarni, qarindosh-
urug‘lar hamda qo‘shnilarning muhtojlarini ta’minlab turishi kerak. «Baqara» surasining 261-oyatida, saxovatli 
kishilarning Alloh yo‘lida qiladigan ehsonlari evaziga yetti yuz barobar, ba’zi kishilarga esa behisob baraka ato 
qilishga Alloh va’da beradi. 
6. Tijoratchi savdo paytida nihoyatda xushmuomala bo‘lishi, xaridorni yaxshi muomala va shirin so‘z bilan 
ko‘ngliga kirib borishi kerak, ayniqsa xaridorga turli mollarni takror ko‘rsatishga erinmasligi lozim. Xaridor hech 
narsa olmay chiqib ketsa ham, unga boshqa safar kelib turishini taklif etib qolishi kerak. Afsuski, bu jihatdan 
bizning tijoratchilarda muomala odobi yetishmaydi. Ko‘p tijoratchilar xaridorning salomiga alik olishni ham 
bilmaydi. Biror narsaning boshqa turini ikkinchi marta ko‘rsatishni so‘ralsa, «olsangiz oling, olmasangiz yo‘q» - 
deb dag‘al javob berishadi. Ey muhtaram tijoratchilar, shirin tilingiz bilan xaridor chaqirasiz, shirin muomalangiz 
bilan mol sotasiz. Aks holda xaridor sizdan qarzdor emas, arpangizni xom o‘rgani ham yo‘q! Shuning uchun, 
tijoratchi birodarlarimiz agar musulmon bo‘lsalar tijoratda diyonatni unutmasliklari lozimdir.