O’LMAS UMARBEKOV (1934)
Shunday iste’dod egalari borki, tengdoshlari va zamondoshlarining hurmat-e’tiborini qozonish
baxtiga muyassar bo‘ladilar. Buning ustiga o‘z zamondosh ustozlari e’zozidan , bahra topadilar.
Ijoddagi bunday holat faqat o‘sha iste’dodning baxtigina bo‘lib qolmay, balki u mansub bo‘lgan
adabiyotning ham omadi, ravnaqidan bir dalolatdir. Bizning adabiyotimiz baxtiga bunday
chinakam iste’dod sohiblari anchagina.
O’lmas Umarbekov ham ana shunday iste’dodlar orasidan o‘ziga munosib o‘rin egallab
kelayotgan sermahsul, hozirjavob adiblar sirasiga kiradi. Uning tarjimai holi ham o‘z
tengdoshlariniki kabi oddiy. U 1934 yili Toshkentda tug‘ilgan. O’rta maktabni muvaffaqiyatli
tugatgach, Toshkent Davlat dorilfununining filologiya fakultetiga kirib, 1956 yilda uni a’lo
baholarga bitirdi. «Men ham yoshligimda ko‘p narsaga qiziqqanman, — deb hikoya qiladi
yozuvchi.—Keyinchalik, uchuvchilikni orzu qilgan edim, bog‘bon ham bo‘lmoqchi bo‘lganman.
Ammo adabiyot hamma orzularimdan kuchlilik qildi. Shuning uchun bo‘lsa kerak, o‘rta maktabni
tugatganimda hech ikkilanmasdan Toshkent dorilfununining filologiya fakultetiga kirdim.
Nazarimda, adashmagan ekanman. Endi bo‘lsa, adabiyotsiz, badiiy ijodsiz hayotimni tasavvur
qilolmayman».
Mana, shunga ham qariyb o‘ttiz besh yil bo‘ldiki, u tinimsiz izlanish, ijod bilan band. Shu
kungacha uning o‘nlab hikoyalari, qissalari, «Odam bo‘lish qiiyin» romani, «Qiyomat qarz»,
«Shoshma quyosh», «Oqar suv», «Sud», «Komissiya», «Kuzning birinchi kuni», «Arizasiga
ko‘ra», «Kurort», «Yer yonganda» kabi o‘nlab dramatik asarlari yaratildi. Shuningdek, «Ikki
soldat haqida qissa», «Radi drugix», «Vstrecha u visokix snegov» kabi kinofilmlar uchun
ssenariylar yozdi. «Odam bo‘lish qiyin» romani (1971) respublika komsomol mukofotiga, «Ikki
soldat haqida qissa» (1977) Hamza nomidagi Respublika Davlat sovriniga, «Damir
Usmonovning ikki bahori» qissasi esa (1984) N. Ostrovskiy nomidagi Butunittifoq adabiy
mukofotiga sazovor bo‘ldi. Uning tug’ilganiga 50 yil to‘lishi munosabati bilan O’zbekistonda
xizmat ko‘rsatgan san’at arbobi faxriy unvoni berildi. Va nihoyat, 1992 yilda «O’zbekiston xalq
yozuvchisi” degan yuksak sharafga ega bo‘ldi.
Oddiy jurialistlikdan ish boshlagan O’lmas Umarbekov bu yillar davomida respublika radiosida
muharrir, bosh muharrir bo‘lib ishladi. 1971-1974 yillarda esa Uzkompartiya Markazqo‘mida
avval madaniyat bo‘limida instruktor, so‘ng radio, televidenie sektorining mudiri bo‘lib xizmat
qildi. Qariyb o‘n yilga yaqin «O’zbekfilm»ga boshchilik qildi. 1982 yilga kelib, O’zbekiston
madaniyat vazirining o‘rinbosari, keyinroq vazir bo‘lib faoliyat ko‘rsatdi. Ko‘p o‘tmay u
O’zbekiston Yozuvchilari uyushmasiga rais (1985) etib saylandi. Ayni chog‘da Osiyo va Afrika
yozuvchilarining birdamlik qo‘mitasining raisi, O’zbekiston respublikasi Oliy Kengashi noibi etib
saylandi. Nihoyat, 1989—1991 yillarda u Respublika Vazirlar mahkamasi raisining o‘rinbosari
bo‘lib ishladi.
U qaysi jabhada, nima ishda ishlamasin, ijodning qaysi turida, qaysi mavzuida asar yaratmasin,
hamisha o‘z eli, yurti g‘ami bilan yashadi. Ular yelkasidagi turmush yukini yengillashtirishga
intildi. Ayniqsa, badiiy asarlarida xoh u hikoya, xoh qissa yoki roman bo‘ladimi, xoh sahna asari
bo‘ladimi,
hamma-hammasida
insonlardagi
ma’naviy-axloqiy
fazilatlarni
ardoqlashga,
ulug‘lashga intilib keldi, xalq yozuvchisi darajasiga ko‘tarildi. Bu har bir ijodkor uchun katta baxt,
hayot va ijod oldidagi maqsada hamdir. O’lmas Umarbekov ham shunday baxt qushi
qo‘nganlardan biridir.
Do'stlaringiz bilan baham: |