SHUHRAT (1918)
Sho‘ro davri o‘zbek adabiyotining taniqli namoyandalaridan biri shoir va nosir, dramaturg
Shuhrat (G’ulom Alimov) 1918 yili Toshkentda hunarmand oilasida tug‘ildi. O’rta maktabni
tugatgach, Toshkent Davlat pedagogika institutida tahsil ko‘rdi (1936-1940). Ammo Shuhratning
hayoti va faoliyati ancha sertashvish va notekis kechdi.
O’sha 1937 yilgi mash’um qatag’onlik shamoli yosh Shuhratni ham chetlab o‘tmadi. Unga
«Otangiz savdogarlik qilgan ekan. O’zingiz kosibdan chiqmagan ekansiz, xotiningiz eskicha,
jiyakli lozim bilan atlas ko‘ylak kiyib yuribdi. Bolangiz esa beshikda yotibdi. Yaqinda xatna qilar
ekansiz, turish-turmushingiz eskicha. Bu narsa she’rlaringizda ham aks etib turibdi, deb
soyuzdan haydashadi («Yoshlik», 4, 1988, 50-bet). Ikkinchi bor 50-yillar boshida «Usmon
Nosirning propagandisti'' Abdulla Qodiriy bilan Cho‘lpon kitoblarini o‘qigan va targ‘ib qilgan»likda
ayblanib besh yil «Sibiru Shimoliy Qozog‘istondagi qamoqxonalarda o‘tirib» keladi. «Jannat
qidirganlar» (1968) romani nashr etilgach, yana tashvish ustiga tashvish keladi. Ustozi Abdulla
Qahhor tufayli ham bir bor turtki yedi. Shularning hammasi uning soglig‘iga putur yetkazdi.
Shoir Yozuvchilar uyushmasining maslahatxonasida, nashriyotda muharrir bo‘lib ishladi.
O’z ijodini (1935) she’rlar yozish bilan boshlagan Shuhratning «Istak va o‘ch» (1940) poemasi
bosildi.
1940 yil kuzida harbiy xizmatga chaqirilgan Shuhrat Ulug‘ Vatan urushi janglarida ofitser
lavozimida dushmanga qarshi mardonavor jang qilish bilan birga qalamini nemis-fashist
bosqinchilariga qarshi qaratdi. Keyinchalik bu davr «Shinelli yillar» romanining yaratilishiga asos
bo‘ldi.
Urushdan so‘ng respublika ro‘znoma va oynomalarida adabiy xodim bo‘lib ishlagan shoirning
sharafli mehnatni madh qiluvchi «Hayot nafasi» (1947), «Qardoshlar» (1950) she’riy to‘plamlari
kitobxonlarga yangi tortiq bo‘ldi.
Yosh avlodning axloq-odobi, mehnatsevarligi, vatan mudofaasi qahramonliklarini, ozodlik va
tinchlik uchun kurashgan ota-bobolarga munosib vorislar bo‘lib yetishishlarini iftixor bilan
tasvirlovchi «Bizning ko‘cha», «Balog‘at» (1957-1958), «Quduq» (1973) asarlari yaratildi.
Adibning «Sening sevging» (1961), «Ishqingda yonib» (1964) lirik kitoblari, «Kavkaz daftari»,
«Qiz tabassumi», «Buyuk muhabbat» kabi she’riy turkumlari, balladalarida vatan va inson, sevgi
va muhabbat, qadr va qimmat, mehnat va mehnatsevarlik ulug‘lanadi.
Hayotiy voqealarni keng ko‘lamda tasvirlash ehtiyoji ijodkorni roman janriga undadi. Ulug‘ Vatan
urushi frontlarida orttirgan katta hayotiy tajribalari asosida xalqimizning jangovar hayoti,
qahramonligi, vatanparvarligi, qiyinchiliklarga bardoshliligi, kelajakka umid va buyuk g‘alaba
haqida hikoya qiluvchi «Shinelli yillar» (1947—1957) asarini yaratdi.
Shoir va adib Shuhrat ham qatag‘onlik davrining ikkinchi to‘lqini ma’naviy qurbonlari M.
Shayxzoda, S Ahmad, Shukrullo kabi adolatsizlik zulmini tortgan, hurfikrliligi tufayli Sho‘ro
hokimiyati hibsxonalari jabrini chekkan.
Shuhratning «Oltin zanglamas» (1967) asarida ma’rifat sohibi — o‘qituvchi degan sharafli kasb
ulug‘lansa, «Jannat qidirganlar» (1968) romanida vatangadolik fojealari badiiy ifodasini topgan.
Shoirning hayot haqidagi falsafiy mulohazalari ifodalangan she’r va to‘rtliklardan iborat «Lirika»
(1973) to‘plami, «Besh kunlik kuyov», «Qo‘sha qaringlar» komediyalari san’atkorning o‘zbek
adabiyoti rivojiga qo‘shgan hissasi bo‘ldi. Uning ko‘pgina asarlari qardosh xalqlar va xorijiy
tillarga tarjima qilingan. U O’zbekiston xalq yozuvchisidir.
Do'stlaringiz bilan baham: |