Microsoft Word O'zbek adiblari doc



Download 0,84 Mb.
Pdf ko'rish
bet15/123
Sana07.01.2022
Hajmi0,84 Mb.
#327379
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   123
Bog'liq
xJUJlhKbIRAqt61muHvk20AMkEpAJ5nWYr9gazjq

 

 

BOTU (MAHMUD HODIYEV) (1904-1938)

 

 



Botu yangi zamon o’zbek adabiyotini boshlab berganlardan biri, iste’dodli shoir va jamoat arbobi 

edi.  U  1904  yil  16  mayda  Toshkentning  Shayxovandtohur  dahasining  Qatorterak  mahallasida 

tug’ildi. 

Boshlang’ich  ta’limni  eski  usuldagi  maktablarda  olgan  bo’lsa  ham,  oliy  ta’limni  Moskvadagi 

Pokrovskiy  nomidagi  institutning  rabfakida  (1921)  oldi.  So’ngra  Moskva  Davlat  dorilfununining 

iqtisod  fakultetida  o’qishni  davom  ettirdi  (1921—1927).  Samarqand  Pedakadyomiyasiga 

qaytgach,  adabiy  va  ilmiy  ish  bilan  mashg’ul  bo’ldi.  20-yillarning  o’rtalaridan  boshlab,  partiya, 

davlat ishlarida faollik ko’rsata boshladi. Samarqandda nashr etilgan «Alanga» oynomasida va 

«Farg’ona» ro’znomasida muharrirlik qildi. 

Shu  davrdan  boshlab,  uning  she’r  va  hikoyalari,  publitsistik  asarlari  va  ocherklari  —  «Bilim 

o’chog’i», «Inqilob», «Tong», «Alanga», «Maorif va o’qituvchi» singari oynomalarda chop etiladi. 

Uning  «Hayit  harom  bo’ldi»  (1929),  «Tursun»  (1930)  kabi  hikoyalarida  eskilik  bilan  yangilik 

o’rtasida  kurash,  ziddiyat  o’z  ifodasini  topdi.  Ayniqsa,  «Hayit  harom  bo’ldi»  hikoyasida  eski 

dunyo  tarafdorlarining  inqirozi  hajviy  yo’sinda  fosh  etiladi.  Uning  «Oktyabrdan  so’ng  o’zbek 

adabiyoti...»,  «Umid  uchqunlari»,  «To’lqin  tovushlari»  kabi  maqolalarida  esa  til,  imlo,  adabiyot 

taqdiri  haqidagi  o’z  qarashlarini  bayon  etadi.  Shuningdek,  uning  «Umid  uchqunlari», 

«To’lqinlarim»  (1930)  kabi  she’riy  to’plamlari  nashr  etiladi.  Ulardagi  «O’zbek  qiziga»  (1920), 

«Kuz  kunida»,  «Parchalar»,  «So’rma»,  «Hijron  to’lqinlari»,  «Umid  uchqunlari»  (1925)  kabi 

she’rlari  samimiy  va  hayajonli  tuyg’ular  ifodasi  edi.  Ayniqsa,  uning  tabiat  go’zalliklari,  sehrli, 

karomatini ochuvcha «Ko’klam», «Oloy qizi», «Kaspiy dengiziga» kabi she’rlari kitobxonni o’ziga 

maftun  etardi.  Shoirning  «Birinchi  xat»  poemasi  ham  mashhur  bo’lgan.  Eng  muhimi,  uning 

she’rlarida  porloq,  ozod  kelajak  uchun  kurash  bosh  motiv  desa  bo’ladi.  Shu  jihatdan,  uning 

«Qo’zgolish»,  «Isyon»,  «Bizning  tovush»,  «U  kun»,  «Yosh  yurak  to’lqinlari»  kabi  o’nlab 

she’rlarida  hayot,  kurash,  kelajak  tushunchasi  bosh  mavzudir.  Shuning  uchun  xam  shoir  o’z 

yurti, eli osmonini musaffo ko’rishni xohlaydi: 

Yirtilingiz,  ey  yaramas  qora  qalin  pardalar,  Hech  yovuqsiz  yulduzlarning  nurli  yuzi  ochilsin! 

Yo’qolingiz yorug’likni to’saturgan bulutlar, Yurtimizga eng yuksakdan yorug’liklar sochilsin!

 

Ha, shoir orzu qilgan yangi olam ko’ksidagi ozodlik quyoshi, istiqlol quyoshi nur socha boshladi. 



Bu nur barqaror bo’lsin, deymiz. 

Botu  jamoat  arbobi  va  tarjimon  sifatida  ham  elga  tanilgan  edi.  Xususan,  respublikamizda 

maktab-maorif va oliy ta’limni, fan va madaniyatni rivojlantirishda jonbozlik ko’rsatgani ma’lum. 

Biroq, Botu o’z davri siyosatiga mute holda ba’zi xato va ziddiyatli yo’lda ha bo’lgan. Xususan, 

Fitrat  va  Cho’lponlarga  («Mening  kecham»iga  «Mening  kunduzim»  bilan  javob  qilgan)  qarshi 

mafkuraviy  kurashlarda ham  ishtirok  etdi. Shunga  qaramay,  u adabiyotimiz  tarixida  o’ziga  xos 

ovozli shoir, sifatida o’rin egallaydi. 

Uning bir o’gli — Erkli Mahmudovich Hodiyev jarroh, tibbiyot fanlari doktori, professor bo’lsa, qizi 

—  Naima  Mahmudovna  Mahmudova  tibbiyot  fanlari  doktori,  professor,  yirik  jamoat  arbobi 

(Respublika  kasaba  uyushmasi  raisi  bo’lgan)  hamdir.  Botu  vafoti  haqida  xilma-xil  qarashlar 

mavjud.  Ularning  birida  Botu  1940  yilda  xastalikdan  vafot  etdi  deyilsa,  boshqasida  1938  yil  8 

mayda Moskvada xalq dushmani sifatida otib yuborilgan deyiladi. 





Download 0,84 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   123




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish