Microsoft Word нмкт маъруза doc

 
Назорат саволлари: 
 
1.Колчеданни ёққанда қандай қаттиқ чиқинди ҳосил бўлади ва унинг 
турлари? 
2.Ўчоқ гази таркиби қандай аниқланади ва ҳисобланади? 
3.Темир зангининг чиқиши нималарга боғлиқ? 
4.Колчеданни ёниш механизмини тушунтиринг? 
 
9-мавзу. КОЛЧЕДАННИ ЁҚИШ УЧОҚЛАРИ. 
9-мавзуни ёритиш режаси: 
9.1.Механик токчалик ўчоқлар. 
9.2.Чангсимон колчеданларни ёқиш ўчоқлари. 
9.3.»Қайнар қатламли» ўчоқлар. 
9.4.Циклонли ўчоқлар. 
9.5.Колчеданни ёқиш жараёнини жадаллаштириш йўллари. 
Колчеданни ёқиш ўчоқлари асосан 4 хил булади: 
Механик токчали ўчоқ. 
 
Чангсимон колчеданларни ёқиш ўчоқлари.
 
 
“қайнар 
қатламли” ўчоқлар.
 
 
Циклонли ўчоқлар.
 
 
 
9.1. МЕХАНИК ТОКЧАЛИК УЧОҚЛАР
. 
 

---

42
Механик токчали ўчоқларга ВХЗ типидаги ўчоқлар киради
. 
Бу ўчоқлар 
цилиндрик, вертикал шаклга эга бўлиб, асосан 7 та токча ва тепада 1 та 
қуритувчи токчалардан иборат. Бу токчаларга улчами 40-80 мм булган 
колчедан берилиб, улар токчадан-токчага марказий чуяндан ясалган валга 
бириктирилган куракчалар орқали ўчоқнинг четки қисмидан марказий қисмига, 
кейинчалик эса, аксинча, марказдан четга ва хоказо харакатга келтирилади. 
FeS
2
ни ёқиш учун керак булган атмосфера ҳавоси ўчоқнинг пастки ва урта 
қисмидан берилади. Ҳосил булаётган ўчоқ гази ўчоқнинг юқори қисмидан 
чикариб юборилади.
Бу ўчоқнинг ижобий томонлари: олинаётган ўчоқ газининг таркибида 
темир зангининг чанги деярли булмайди. Бу эса уни тозалаш ишларини жуда 
осонлаштиради ва олинаётган сулфат кислота таннархини камайтиришга олиб 
келади.
Камчиликлари: хароратни 800
0
С дан юқорига ошириб булмайди, акс ҳолда 
ўчоқнинг металл конструкциялари бушашиб, хавф туғдириши мумкин. Бу эса 
колчеданни тулик ёнишини таъминлай олмайди. Натижада ўчоқ газидаги SO
2 
нинг миқдори 9% дан ошмайди. Аксинча, чиқинди занг таркибида S миқдори 
3% гача бўлиб, айрим ҳолларда ундан кам ортиб кетади.
Бу ўчоқнинг унумдорлиги жуда ҳам паст 15-30т колчедан кунига, ўчоқ 
ичида шлак ҳосил бўлишини йуқ қилиш учун темир зангини бир қисми ретур, 
яъни инерт қайтарма, қушимча хом-ашё сифатида, ўчоқнинг тепасидан 
берилади. Бу эса ўчоқдаги хароратни пасайишига ва шлакни ҳосил 
булмаслигига олиб келади. Шунинг учун юқоридаги сабабларга кура, бу ўчоқ 
амалиётда кам қулланилади. Реакция иссиқлигидан эса умуман фойдаланиб 
булмайди.