Microsoft Word nizami g?NC?Vi-sirl?R x?Zin?SI. doc

Onuncu söhbət 
DÜNYANIN SONU HAQQINDA 
 
1476 B. Prof. R.Əliyev yazır ki, onuncu qoşmanı Nizami Gəncəvi Sultan Səncərin 
(1117-1153) məşhur saray şairi  Əvhədəddin  Ənvəri (vəfatı: 1188) və bir bölük 
Xorasan münəccimi tərəfindən xəbər verilmiş tufana həsr etmişdir.  Ənvərinin və 
onunla rəydaş olan ulduzşünasların 1176-cı ildə verdikləri xəbərə görə, 1186-cı ilin 
yayında iki nəhs səyyarə - Saturn ilə Mars Tərəzi 

---

_______________ Milli Kitabxana _______________ 
243 
 
(Mizan) bürcündə qarşılaşacaq, bunun nəticəsində Ay tutulacaq və böyük tufan qalxıb 
Yer yuvarlağı ilə  fələkləri alt-üst edəcəkdir. Nizami o çağın bir çox alim və 
ulduzşünasları kimi bir müddət  Ənvərinin nəhs falına inanmış, onların yalançılığına 
bələd olandan sonra isə falın puçluğunu sübuta çalışmışdır. 1186-cı ilin yayında 
nəzərdə tutulmuş gündə nəinki heç bir tufan, qasırğa baş verməmiş, əksinə, hava çox 
mülayim və xoş keçmişdir. Bu halda camaat Ənvərini təqib edərək  ələ salmağa 
başlamışdır. İndiyəcən araşdırıcıların diqqətini çəkməmiş bu. fakt "Sirlər xəzinəsi"nin 
yazılması tarixinin dürüstləşdirilməsində ciddi əhəmiyyətə malikdir.  
      1488 B. Bircə ovuc torpaq - insanın cismi. 
1491 B. Qəm küpü - Yer kürəsi. Matəm yaşılı - Yer kürəsini əhatə edən fəza, göy. 
Beytin mənası: Kədər bu dünyanın fitrətindədir, çünki kainatın əşrəfi olan İnsan 
gəldi-gedərdir, mahiyyətcə nakamdır. 
1492 B. Qəm küpünü (Yer kürəsini) torpaqdan təmizləmək onu felən Yer kürəsi 
funksiyasından azad edib göyə, səmaya çevirmək deməkdir. Başqa sözlə desək, 
burada söhbət maddi aləmə aludəlikdən, acgözlükdən,  şəhvətpərəstlikdən və s. 
eybəcər ehtiraslardan əl çəkib saflaşmaqdan, göylər kimi pak olmaqdan, mənəvi 
səmaya qovuşmaqdan gedir. Buna qadir olmayanlar çərxin qarşısında məğmun, aciz 
bəndələrdir, üzüqara adamlardır. 
1493 B. Yeddi nəhr - yeddi səyyarə. Dumanlı çevrə - dünyamız. Beytin mənası: 
Dumanlı çevrədən,  ətəyinizi murdarlayan dünyadan, maddi aləmdən qurtulmağa, 
bulaşıq ehtiraslardan təmizlənməyə, pak olmağa çalışın, səyyarələr dünyasına, 
mənəviyyat aləminə can atın! 
1494 B. Bir halda ki, mənəvi aləmdən bunca xəbərsizsiniz, onda əl çəkin bu 
maddi aləmdən, qara bir xətt ilə damğalayın Yer kürəsini, yeri-göyü alt- üst edin, alın, 
çıxarın səmaların əynindən ulduzlar ilə düymələnmiş geyimini! 
1498 B. Bütövlükdə göylər  əzəmətli bir sədəfə  bənzəsə  də,  əsil sədəf deyil, 
gözləri ulduz kimi işıldayan yırtıcıdır. 
1500 B.  Keçmiş münəccimlərin fikrincə, ulduzlara hədsiz diqqət yetirmək 
ziyandır.  İlan zümrüd şöləsindən kor olduğu kimi ulduza baxmaq ölçüsünü itirmiş 
insan da ziyan çəkə bilər. 
1501 B. Göylər zahirən sədəfə bənzəsə də nə şöləsi var, nə də içərisinin sağlam 
dürrü, gövhəri. Ulduzlardan ibarət min-min gözü olsa da, kordur. 
1505 B. Qəbir  - dünyamız  Damın bacası - dünyamızın  ən uca nöqtəsi,məsələn, 
Everest. 
Beytin mənası: Dünyada ölüm hadisəsinin qarşısını almaq mümkün deyil. Dünya 
fövqündə dayanmaq da qeyri-mümkündür. Qurtuluş yoxdur. 
1506 B.  Sərsəmlər, epileptiklər sağalmaq üçün, klassik təbiblərin göstərişilə 
qapısı, pəncərəsi bağlı qaranlıq odalarda yaşar və gun işığı görməzlərmiş (prof. 
R.Əliyev). 
 
  
1510-1512 B. Təbiətin və  cəmiyyətin inkişaf qanunauyğunluqlarını, çərxin 
gərdişini, onun teldən nazik, sapdan incə  hərəkət yollarını anlamaq, dərk eləmək 
dünyada hər kişiyə müyəssər deyil, çox çətin, zor işdir, bəlkə də qeyri-mümkündür. 
Sən tükün ucundan da incə olan bu mətləbləri dərk etməyə girişsən, mətləbə 
çatacağına əmin olma, işin gedişi səni xəmirdən bir tük kimi kənara atar. 

---