|
www.ziyouz.com kutubxonasi
37
Uning bu jilmayishini Elza javobsiz qoldirdi. U lablari chirt yumilgan, qoni qochgan yuzini Ishoqqa
burgancha qimir etmay o‘tirardi. Uning ko‘zlari birdan torayib suzildi. Ishoq qaysi aytgan so‘zi bilan bu
ayolni xafa qilib qo‘yganini bilolmay hayron edi.
— Elza, — xijolat tortib gapira boshladi u. — Azizam Elza! Nega menga bunaqa qarayapsan? Nima
dedim? Agar dilingni og‘ritgan bo‘lsam — kechir.
Elza indamadi.
— Meni avf eting, madam, — deb hazil qilmoqchi bo‘ldi Ishoq.
— Keragi yo‘q. Ishoq. Shunchaki, sen o‘zing bilmay turib, bir voqeani esimga tushirib qo‘yding.
— Qanday voqeani?
Elza uzoq sukutga toldi. Hammayoq jim-jit edi. Teran uyqudagi bekat tinchini hali hech nima — na
parovozning pishqirishi, na poezd g‘ildiraklarining guldur-gulduri buzardi.
Elza kutilmaganda baralla ovoz bilan gapira boshladi:
— Ba’zi paytlarda men Parijdagi vokzalda erim bilan turib poezd kelishini kutayotganday his
qilaman o‘zimni. Senga aytgan edim, urush boshlanganida, erim bilan ikkovimiz qiynala-qiynala
Germaniyadan qochgan edik. O’sha oyim biz bilan ketishni xohlamagan edi. Erimning ota-onasi ham,
yahudiy bo‘lganlari sababli, qochishga majbur edilar. Hammamiz chegarada biqinib o‘tirib, fursat
kelishini kuta boshladik. Fursat kelganida, bizga yordam ko‘rsatayotgan odamlar, chegaradan faqat
ikki kishilab o‘tkaza olishlarini aytishdi. Oldiga ular men bilan erimni o‘tkazib yuborishdi, erimning ota-
onasi esa, ertasi kuni xuddi shu raqamli poezdda Parijga yetib borishini va biz ularni kutib olishimiz
mumkinligini aytishdi... Biz ertasi kuni tayinlangan paytda vokzalga bordik. Poezdni uzoq kutdik, lekin
o‘sha kuni poezd kelmadi... Vaqt o‘tib borardi... Esimda, erim nuqul irg‘ib o‘rnidan turib ketib,
semaforga tikilib qarardi. Oradan bir soat, ikki soat o‘tdi, uzoqlarga cho‘zilgan temir iz mudom
huvillab turardi... O’sha kuni hech qanday poezd kelmadi. Biz ruhimiz tushib otelga qaytdik... Ertasi
kuni o‘sha paytda yana vokzalga bordik. Poezd jadvalda ko‘rsatilgan paytda yetib keldi, lekin unda
erimning ota-onasi yo‘q edi. Biz ham vagonlarga kirib chiqdik — ular yo‘q edi. O’zimning yuragim
bezillab turgan bo‘lsa ham, erimni yupatishga harakat qildim: “Balki ota-onangni chegaradan olib
o‘tishning iloji bugun bo‘lmagandir, ularni poezdga o‘tqazisha olmagandir, — dedim, — ertaga albatta
kelishadi.” Ertasi kuni ota-onasini qarshi olgani erimning o‘zi bordi. Yana... Yana boraverdi... Shu
zaylda oradan o‘n besh kun o‘tdi. Poezd har kuni kelib turdi, lekin erimning ota-onasi kelmadi. Biz
orziqib kutgan odamlar hech qachon kelishmadi... O’shandan beri erim sal g‘alatiroq bo‘lib qoldi. U
jisman ham, ruxan ham soppa-sog‘, lekin ahyon-ahyonda, sokin tunda qandaydir parovoz gudogi yoki
poezd g‘ildiraklarining taraqa-turuq ovozi eshitilgudek bo‘lsa, u uyqusirab: “Oyijon! Dadajon!” — deb
baqira boshlaydi.
Elza jim qoldi. Mardikorning ko‘zlariga yosh qalqidi.
— Nima uchun aynan shu poezdda jo‘nab ketishim lozimligini endi tushungandirsan? — so‘radi
Elza. — Erim meni kutadi, poezd borsa-yu, unda men...
— Yo‘q, yo‘q, Elza! — deb Ishoq uning so‘zini bo‘ldi va qo‘lini mahkam siqib qo‘ydi. — Sen, albatta,
shu ertalabki poezdda jo‘na!
Elzaning hikoyasi Ishoqda juda chuqur taassurot uyg‘otdi. U o‘z oteli tomon borarkan o‘ylardi:
“Elza o‘z hayotida juda ko‘p alamli sinovlarni boshidan kechiribdi-yu, lekin bu sinovlardan u achchiq
iztirob chekishni emas, o‘zgalarning ayanchli kulfatlarini teran tahlil qilishni o‘rganibdi. Qanday oqila
ayol-a!”
U yana bir holatni esladi: Elza vagon derazasidan qo‘l cho‘zib u bilan xayrlashganida, o‘zlarining
tengqur ekanliklarini unutganday, xuddi ona yanglig‘ nasihat qilgandi:
— Ishonchim komil, sen yashaysan, Ishoq! Dunyoda qancha ayol bo‘lsa, shuncha marta sevish
mumkin; eng sadoqatli oshiqlar — hamisha erkaklardir. Shuning uchun... shuning uchun sen
yashaysan, Ishoq! So‘z ber menga... yashayman deb so‘z ber!
Vale Ishoq hech nima deb so‘z bera olmasdi. “Sevish” so‘zi uning ko‘zi oldida Jamila qiyofasini
gavdalantirdi — Ishoq, go‘yo yuragini o‘tkir tig‘ tilib o‘tganday his qildi o‘zini. Shu zahoti dunyodagi
Musaffo osmon (qissa). Krishan Chandar
Do'stlaringiz bilan baham: |
