Microsoft Word Миллий кураш турлари ва уни укитиш технологиялари doc

maqsadi  g’alabaga  yoki  yuqori  natijani  qo’lga  kiritish  uchun  o’z 
qobiliyatini, jismoniy-irodaviy tayyorgarligini to’g’ri tashkil qilishi va 
uni olib borishga yo’naltirishi hamda tarbiyalashi kеrak. Bu maqsadni 
amalga  oshirish  uchun  milliy  kurash  taktikasini  egallash  jarayonida 
quyidagi vazifalar hal qilinadi: 
- taktik  harakatlarning-tayyorlovchi,  asosiy  va  ayrim  harakatlarni 
bajara olish, qobiliyatiga ega bo’lish; 
- musobaqada  yoki  mashg’ulotda  vaziyatni  aniq  va  tеzkor  ko’ra 
bilish, tahlil qilish orqali harakatlarni to’g’ri amalga oshirish; 
- o’z  kuchi,  qobiliyati,  jismoniy  va  tеxnik  tayyorgarligini  aniq 
hisobga olib g’alabaga ishonchini to’liq safarbar qilish; 
- vaziyatni  aniq  baholab  mustaqil  qarorlar  qabul  qilishi,  buning 
uchun: 
- taktik bilimlarga ega bo’lish; 
- taktik ko’nikmalarni egallash; 
- taktik malakalarga ega bo’lish; 
- qat’iy  bеlgilangan  harakatlar  tuzilmasi,  jismoniy  sifatlar,  tеxnik 
holatlar  yig’indisidan  iborat  harakatlarni  amalga  oshirish  malakasiga 
ega bo’lish; 
Buning uchun taktik tayyorgarlik bo’limlarini tashkil etishi ya’ni: 
- hujum harakatlarini tayyorlash taktikasi; 
- bellashuvni tuzish taktikasi; 
- musobaqalarda qatnashish taktikasi. 

---

140 
 
Taktik  tayyorgarlikda  hujum  harakati  muhim  ahamiyatga  ega. 
Odatda taktik harakatlarning uch guruhi tavsiya etiladi: 
1) tayyorlovchi harakatlar-bunda asosan kurashchi o’z raqibining 
zaif tomonlarini axtarib topishi (razvedka); 2) asosiy taktik harakatlar 
–hujum, himoya harakatlari va qarshi hujum harakati; 3) ayrim usul va 
harakatlar  (kurashish  mashqlar  kurashi,  musobaqa  kurashi  va  h.k  ) 
larni  bilish  kiradi.  Bu  harakat  turlarini  profеssor  F.A.Kеrimov 
quyidagicha tavsiflaydi. 
Milliy  kurashda  musobaqa  faoliyatining  tahlili  hujumning  ikkita 
turini aniqlab beradi: 1) oddiy qachonki hujum darhol asosiy usuldan 
so’ng  boshlansa  va  murakkab  ikkita  yoki  uchta  turli  harakatlarni 
qo’llasa (birinchisi keyingi harakatlar bilan hujum qilish uchun qulay 
dinamik  vaziyatni  yaratadi).  Ularning  ikkalasi  to’xtovsiz  bir  butun 
harakat sifatida bajariladi va g’alabaga erishiladi. Bu murakkab hujum 
harakatlari ikkala turga ajratiladi. 
- Qulay dinamik vaziyatni tayyorlashning maxsus usuli va (u bilan 
o’zaro bog’liqlikda) hal qiluvchi usulni o’z ichiga oluvchi hujum. 
- Bir necha usullardan iborat kombinatsiyali hujum
1
. 
Kurashchining  taktik  tayyorgarligida  hujum  usullarini  esdan 
chiqarmaslik  kеrak.  N.M.Galkovskiyning  (1972)  fikricha,  kurashda 
ko’pincha  oddiy  usul  harakatlari  emas,  balki  murakkablari 
muvaffaqiyat  keltiradi.  Bu  o’tkazgan  tadqiqotlar  natijasida  shu 
narsalar  aniqlandiki,  usul  tuzilmasidan  darhol  boshlanganidan 
to’g’ridan-to’g’ri  hujum  kamdan-kam  maqsadga  erishiladi.  Odatda 
qulay  dinamik  vaziyatni  tayyorlash  uslubi  hamda  hujum  usuli 
tuzilmasi  yaxlit  harakatga,  ya’ni  harakat  ansambliga  qo’shilib 
ketadigan  hujum  harakatlari  muvaffaqiyat  keltiradi.  Usulni  amalga 
oshirish  uchun  taktik  tayyorgarlik  usullarini  guruhlarga  tasniflashni 
birinchi  bor  1967-yilda  A.N.Lens  ishlab  chiqqan.  A.N.Lensning 
fikricha, usullar uchta guruhga bo’linadi: 
- bu  usullar  yordamida  kurashchi  o’ziga  zarur  bo’lgan  raqibning 
himoya reaksiyasiga; 
- kurashchi 
uchun 
foydali 
bo’lgan 
raqibning 
chorlovini 
ta’minlaydigan usullar; 
- bu  usullar  yordamida  kurashchi  o’z  raqibining  ma’lum 
harakatlariga e’tibor qilmaydi, yoki bo’sh himoya bilan javob beradi