Microsoft Word menejment va marketing asoslari

Chiziqli-shtabli struktura har bir rahbar huzurida ixtisoslashgan xizmatlar, 
maslahatchilar kengashi, ya'ni shtablar tuzish orqali tashkil etiladi. Bu struktura 
quyidagi ko’rinishga ega: 
Maslahatchilar, referentlar, yuridik xizmat bo’limi va boshqaruvchi. 
Marketing tadqiqoti bo’yicha marketologlar guruhi, mehnatni muhofaza qilish 
xizmati, audit guruhi va boshqaruv. 
Shtablarning vazifasi har xil muammolarni o’rganish orqali rahbarga qaror 
qabul qilishda yordam berishdan iborat. Bunday shtablarga ehtiyojning paydo 
bo’lishiga asosiy sabab - bu tashkilotlardagi funktsiyalarning murakkablashuvidir. Bu 
erda mehnat taqsimoti ikki turdagi maqsad va vazifalar bilan belgilanadi. 
Chiziqli rahbarlar korxonaning bosh maqsadiga erishish yo’lidagi birlamchi 
vazifalarning bajarilishiga javobgar bo’lsalar, shtabdagilar esa birlamchi vazifalarga 
tobe bo’lgan ikkilamchi vazifalarning bajarilishiga javobgardirlar. Ular maslahat 
berish funktsiyasini bajaradilar. Chiziqli rahbarlarning asosiy vazifasi taklif etilgan 
ijobiy va salbiy maslahatlar ichidan maqsadga muvofig’ini aniqlash va uni uzil-kesil 
qabul qilishdan iborat. 
Shtablarning tashkil qilinishi va bunday yordamchilarga ega bo’lgani uchun 
korxona faoliyatini boshqarish bir tomondan engillashadi, boshqa tomondan esa 
berilgan maslahatlar qarama-qarshi bo’lganligi sababli murakkablashadi. 
Shunday hollarda har ikkala tomon o’zinikini ma'qullashga, o’z obro’larini 
saqlashga harakat qiladi. Natijada o’rtada nizo chiqadi. 
Bu strukturaning afzalligi shundan iboratki, chiziqli rahbarlar o’z diqqatlarini 
ilmiy-tadqiqot  ishlarga emas, balki asosan, korxonaning joriy faoliyatiga qaratadilar. 
Kamchiligi esa boshqaruv tizimida ortiqcha bo’g’inlarning paydo bo’lishi, 
boshqarish tezkorligining susayishi, boshqarish harajatlarining o’sishidadir. 

---

 
40
Chiziqli-shtabli strukturadan farqli o’laroq boshqaruvning funktsional 
strukturasi rahbarlar va struktura bo’g’inlarining boshqaruv faoliyatini 
ixtisoslashtirishga qaratilgandir. Bunda har bir boshqaruv bo’g’iniga muayyan 
funktsiyalar biriktirib qo’yiladi. Masalan, biri marketingni, ikkinchisi ishlab 
chiqarishni, uchinchisi esa moliyani boshqarish bilan shug’ullanadi. 
Boshqarish apparatini funktsional ixtisoslashtirish uning samaradorligini ancha 
oshiradi. Boshqarishning barcha funktsiyalarini bajarishi lozim bo’lgan universal 
rahbarlar o’rniga o’z sohasini puxta biladigan, o’z  shtatiga ega bo’lgan, o’ziga 
topshirilgan ish uchastkasi uchun javob beradigan mutaxassislar apparati paydo 
bo’ladi. 
Albatta, funktsional xizmatlar rahbarlari va mutaxassislari: 
  o’z sohasini   chuqur va puxta biladigan; 
  jarayonlar va hodisalarni tahlil qilish va baholash qobiliyatiga ega bo’lgan; 
  o’z xulosa va tavsiyalarini himoya qila oladigan; 
  chiziqli struktura rahbarlarini shu tavsiyalarni amalga oshirish maqsadga 
muvofiqligiga ishontira oladigan kishilar bo’lishi kerak. 
Funktsional bo’linmalar bevosita barcha quyi struktura bo’linmalarining 
faoliyatini boshqaradi.  Funktsional boshqarish u yoki bu funktsiya vakolatiga 
taalluqli tor doiradagi masalalar bo’yicha quyi bosqich organlari va bo’linmalari 
faoliyatiga rahbarlikni ta'minlaydi. Masalan, korxonaning reja bo’limi tsexlarning 
reja byurolariga rahbarlik qiladi. 
Bunda ham funktsional bo’limlar rahbarlarining vertikal bo’yicha ierarxiyasi 
va bo’ysunishi mavjud. Ammo chiziqli strukturadan farqli o’laroq bunday bo’ysinish 
ma'muriy emas, balki sof uslubiy maslahatli bo’ysinishdir. Funktsional struktura ham 
o’zining ijobiy va salbiy tomonlariga ega.