Microsoft Word Ma'ruza matni



Download 189,45 Kb.
Pdf ko'rish
bet23/38
Sana22.01.2022
Hajmi189,45 Kb.
#399363
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   38
Bog'liq
Maruza matni -Копировать

Dissimilyasiya.  So‘z  tarkibidagi    undoshlarning  boshqa    tovush  ta’sirisiz 

tovush variantiga ega bO‘lishi dissimilyasiyadir: zarar - zelel, devor-devel. 



Sandhi. Bunda ikki so‘zning talaffuzi jarayonida oldingi  so‘z  nihoyasidagi  

undosh keyingi  (boshlanuvchi so‘z) tovushga  moslashadi: mag‘an ber || mag‘am 

ber  yoki  dastlabki  so‘zning  oxirgi  tovushi  (keyingi  so‘z  unli  bilan  boshlansa) 

jaranglashadi: belek adam || beleg adam. 



Spirantizasiya.  Nutq  jarayonida    portlovchi    tovushning  sirg‘aluvchi  

variantiga    ega  bo‘lishi  spirantizasiyadir:  yubordi  ||  djyverd’.  Ma’ruza  jarayonida 

spontan o‘zgarishlar, metateza, reduksiya, eliziya haqida  ham ma’lumot beriladi. 

Unlilarningg birlamchi, ikkilamchi va emfatik cho‘ziqliklari. 

Turkiy tillarning dastlabki davrlarida  so‘zlarning birinchi bo‘g‘inida  unlilar 

cho‘ziq  talaffuz  etilgan.  Bunday  cho‘ziqlik  boshqa  tovush  ta’sirida    emas,  balki  

qadimgi    turkiy    tilning  tabiati  bilan  bog‘liqdir.  Unlilarning  bunday  cho‘ziqligi 

hozirgi Xorazm, Forish va shimoliy o‘zbek shevalarida saqlanib qolgan: a:d, ba:la 

va  boshqalar.  Aslida    bu  kabi  unlilar    cho‘ziqligi  urg‘uning    dastlabki  bo‘g‘iniga 

tushishi  xususiyati  bilan  bog‘langan.  Bunday  cho‘ziqlik    birlamchi    cho‘ziqlik 

deyiladi.  

Yondosh kelgan undosh tovushning  nutqda  talaffuz qilinmasligi  natijasida  

unli  tovush  cho‘zilishi  mumkin:  sandu:,  orte:.  Bunday    cho‘ziqlik    ikkilamchi  

cho‘ziqlik deyiladi. 

Emfatik cho‘ziqlik  hozirgi -kelasi zamon  fe’llarida  uchraydi, ya’ni bu fe’l  

shaklida    qatnashadigan    ravishdosh    ko‘rsatkichi  -  e  odatdagidan  ko‘ra  cho‘ziq  

(ikkilangan  cho‘ziqlik  )  talaffuz  qilinadi  yoki    uning    bo‘lishsiz  shaklida  «y» 

undoshi    tushib  qoladi  va    bo‘lishsizlik    affiksidagi  -e  unlisi    cho‘ziqlikka  ega 

bo‘ladi: blme: : m en, bole: :d’. 



Diftonglar.  O‘zbek    shevalarida    diftong,  ya’ni    talaffuzda  tovush 

ekskursiyasida  boshqa tovush (O‘zbek tilida  i, y tovushlari) unsurlari va to‘xtam 

hamda  rekursiyada  asosiy   tovush (eIIi) talaffuzi  saqlanishi diftongdir. qipchoq 

shevalarida  bu fontek xodisa keng  tarqalgan: iyek’nch’, iyeshk’, : «iyek’n. 




Download 189,45 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   38




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish