Microsoft Word Ma'ruza matni

Boshqaruv:  Men  hessemn’  el’p  ch’q’y  (toshk).  Pes-pes  tamdn  qar  ya                                                                                                                           

g‘ar. (turk) Nan cho‘g‘ardo‘ ( «j» lovchi sheva). 

Moslashuv:  Hesend’n  atas  baylardn  qoluda  novcha  bob  etken  (qatag‘an 

shevasi). Sag‘ch k’y’k shax ekke dept (turk). 

Sheva  matnlarida  ko‘proq  sodda  gaplar  qo‘llangan.  Shunday  bo‘lsa-da, 

sodda  gaplarni  har  doim  chegaralab  olish  qiyin.  Sheva    matnlarida    ayniqsa  gap 

bo‘laklari inversiyasi ko‘p qayd qilinadi 

 

Adabiyotlar: 

1.Rajabov N. O‘zbek shevashunosligi. Toshkent. «O‘qituvchi»,1996 . 

2.Ashirboyev S. O‘zbek dialektologiyasi. Toshkent, 2000 . 

3.To‘ychiboyev B., Hasanov B. O‘zbek dialektologiyasi. T., 2004. 

Umumiy  savollar: 

1.

 

Shevalarning  sintaktik xususiyati  deganda  nimani  tushunasiz? 

2.

 

Yozib olingan matnlardan qanday  sintaktik  hodisalarni  qayd qilishingiz 

mumkin? 

3.

 

O‘z  shevangizda yozilgan matnni tahlilqila olasizmi? 

 

Glossariy: 

 

Gap –fikrni ifoda qiluvchi  eng kichik til va nutq birligi. 

 

So‘z birikmasi - ikki mustaqil  so‘zning  o‘zaro aloqasi. 

 

Bitishuv - ikki  mustaqil  so‘zning grammatik  ko‘rsatkichlarsiz birikuvi.  

 

Boshqaruv    -hokim    so‘zning  talabiga    ko‘ra    tobe  so‘zning  tushum  va 

vositali    kelishiklarda    hamda  ko‘makchilar  bilan  qo‘llanishi  asosida    aloqaga 

kirishuvi. 

 

Moslashuv  -qaratqich  va qaralmish munosabati. 

 

Inversiya  -gap  bo‘laklarining  odatdagi    tartibining  buzilishi  va  uning  gap 

bo‘laklarining gapdagi  mavqyeiga ta’sir etmasligi.