Microsoft Word Курылыс машиналары лекция материаллары doc

 
2-лекция. Қурылыс машиналарына қойылатуғын тийкарғы талаплар. 
Таяныш сөзлер 
Жер қазыў, классификация, машина дузлиси, күш алыў дереклери, жумыс 
өнимдарлығы, техника –экономикалық көрсеткишлери, куч берилислери, 
жүритпелер, гидравликалық жүритпелер, жүрис бөлими, тартыў күши. 
Қурылыс машиналарының тийкарғы уазыйпасы қурылыстағы жумыслардың 
жоқары дәрежеде механизацияластырыў ҳәм қол мийнетин кемейтириўден ибарат. 
Жумыс өнимдарлығы қурылыс машиналарының тийкаргы көрсеткишлери болып, 
орынланған жумыстың көлемин ўақытқа салыстырыў менен анықланады. 
Соның ушын да жумыс өнимдарлығын асырыў, орынланған жумыстың 
сыпатын жақсылаў, өзине тусер баҳаны азайтыў қурылыс машиналарына 
қойылатуғын тийкарлардан бири болып есапланады. Машиналардың жумыс 
өнимдарлығын жоқарылатыў ушын биринши нәўбетте, жумыс ўақтында двигатель 
қуўатлылығынан 
толық 
пайдаланыў, 
механизмлердиң 
мухыятлы-лығын 
жоқарылатыў ҳәм универсалластырыў ҳәмде автоматластырыў, пайдалы жумыс 
коэффицентин жоқарылатыў талап етиледи. 
Қурылыс машиналарын бир орыннан екинши жерге көшириў қолайлы 
болыўы ҳәм олардың жумыс өнимдарлығына сезилерли тәсир көрсетеди. Ҳәр 
қандай машина жумыс процессинде техника қәўипсизлиги қағыйдаларына толық 
жуўап бериўи керек. Олардағы тоқтаў ҳәм сигнал қурылмалары жоқары дәрежеде 
сыпатлы болыўы талап етиледи.
Машинада жумыс орынлаўшы-оператор жумыс орынлайтуғын майданды 
ҳәм әтирапты толық көрип турыў имканиятына ийе болыўы керек.
Машина конструкциясы гегиена талапларына толық жуўап берип, оператор 
басқарыўы ушын қолайлы болыўы тийис.
Машина кабиналары герметикленип, шаң ҳәм шумнан сақланыўшы, ондағы 
зәҳәрли газлер муғдары ҳәм тербелиў рухсат етилген дәрежеде болыўы шәрт. 
Қурылыс машиналары ҳәм үскенелериниң сыпатламасы.
 
Қурылыс машиналары белгили бир қурылыс жумысларын орынлаўшы 
машиналар болып есапланды. Сонлықтан оларды технологиялық процесске сәйкес 
түрлерге ажыратыў мүмкин. 
Қурылыс майданда жумыс орынлаўшы машиналар төмендеги түрлерге 
бөлинеди. 
- жүн тасыў машиналары 
- жүклеў ҳәм түсириў машиналары 
- жүклерди көтериў машиналары 
- жер жумыслары ушын машиналар 
- қазық қағыў үскенелери 
- тасланды майдалаў ҳәм сортлаў машиналары 
- бетон аралапасын таярлаў ҳәм тасыў машиналары 
- пардозлаў жумыслары ушын машиналары 
- қурылыс ушын механизацияластырылған әсбаплар 
Ҳәзирги заман қурылыс машиналары тийкарғы бес бөлимнен ибарат 

---

8
Қурылыс машиналарының структурасы. 
Бул бөлимлер өз гезегинде узеллер менен деталлардан турады. Қурылыс 
машиналары сызылмаларда конструктивлик, кинематикалық, гидравликалық ҳәм 
электрлик схемалары көринисинде бериледи. Консруктивлик схемада машиналар 
конструкциясының принципиаллық дүзилиси көрсетиледи, кинематикалық, 
схемада механикалық жүргизиўши элементлериниң өз-ара байланыслығы 
көрсетиледи. 
Гидравликалық 
ҳәм 
электрлик 
схемалар 
машиналардағы 
гидравликалық ҳәм электрлик берилислердиң өз-ара байланыслығын көрсетеди. 
Олар арнаўлы белгилер менен белгиленеди. Қурылыс машиналарының жумысшы 
үскенелеринен басқа көп бөлимлери улыўма болып, дүзилиси бир-бирине уқсайды.