Microsoft Word kuk turklari asiri ziyouz com doc

88

---

Ko‘k Turklari asiri (roman). Nouman Smaylz
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
62
Li nega qo‘lyozmaning bu qismini aynan o‘sha mahal aytib berganikin? Bu qandaydir 
maqsadga qaratilganmidi yo u shunchaki uzundan-uzoq asirlikdagi soatlarni qisqartirish 
uchun shunday qilganmi? Bu uning oxirgi ishiga qanchalik mos tushadi? U bo‘rilarning 
menga o‘xshab soddaligidan kulayotgan tulkilarning biriga o‘xshamayaptimi? Yo u 
hikoyani boshqa bir sabab bilan aytdimikin? Agar shunday bo‘lsa, qanaqa sabab edi u? 
Biz hamisha mana shunaqa savollar bilan o‘zimizni qiynashimizni sezyapsizmi? Nechun 
dunyoda sodir bo‘lgan yoki sodir bo‘layotgan narsalarga murojaat qilamiz? Qaysi nafs 
buni mumkin yoki ma'qul qilib qo‘yadi? O'sha qo‘lyozmadan Li boshqa hikoya ham 
so‘ylab bergandi: 
Bilga-Hoqon g‘alati bir kayfiyatda edi. Avval hech bunday shubhali ko‘rinmagandi. U shu 
qadar xayolga berilgandiki: dunyoning butun aqlu zakovatini aniqlash uchun jamiki 
Muqaddas Kitoblar tarjima qilinib, yuzlab bug‘u terisidan tayyorlangan sahifalar uning 
huzuriga keltirilgandi. Ba'zan tilmochlar tilmochi, dunyodagi barcha tillarni yaxshi 
biladigan oq boshli Yaril ulardan parchalar o‘qib berar, Bilga-Hoqon buni arang tushunar, 
lekin ulardagi noaniqlik aqlu zakovatning isboti kabi edi. Bilga hech qachon Yarildan 
ularning barchasini o‘qib berishni so‘ramasdi, chunki u boshqa yumush - parchalarning 
barini eng katta toshga o‘yib yozishni amalga oshirish uchun saqlab turilgandi. Bunday 
toshning abadul abad Bilga-Hoqon nomi bilan o‘rnatilishi haqidagi g‘oya uning yuragini 
qizitardi. 
Ikkinchi tomondan esa, aqlu zakovatni tarjima qilgan kishilarni kuzatarkan, Bilga 
ulardagi nomukammallikka e'tibor qaratardi. Birgina Qitan va Tatabudan kelgan Udar 
Sengunni olaylik. Bu nestorialik general armani rohibni marhumning xotini Ko‘rk xotin 
ko‘magida keltirib katta muvaffaqiyat qozongandi. Kul-Tegin avval undan Muqaddas 
Kitobni tarjima qilishda foydalangan, keyin esa begunoh beva xotinni zo‘rlashda 
ayblagan. Shunday qilib Bilga armanini qatl etishi kerak edi. Armani qachonlardir 
qutqarib qolgan Ko‘rk xotin o‘sha qo‘rqinchli voqeani la'natlab yurdi. Udar, Bilga-Hoqon 
va general bundan uning haqligi va bevaning jinoyatini isbotlash uchun foydalanishga 
urinishdi. Qolaversa, ularning Muqaddas Kitobida shunday deyilgan: «Yoningizdagi 
kishilarni seving...» 
Yo Parsdan kelgan zardusht ruhoniy Farmuzdni oling. Uning cherkov qo‘shiqlariga bir 
quloq tuting-a: 
«Quyosh osmonga ko‘tarilgan zamon Yerga rahmat yog‘iladi va undagi oqayotgan, bir 
joyda muqim turgan va dengiz suvlariga rahmat yog‘ilgay. Muqaddas Ruhning barcha 
yaratilganlari yorlaqalanmish. Magar Quyosh ko‘kka ko‘tarilmasa, shaytonlar Yerda 
buzg‘unchilik qila boshlaydi va samoviy hech narsa tirik qolmas. Men baland ovozda duo 
qilib Quyoshga ibodat qilaman, ha, o‘lmas va abadiy Quyoshga sajda qilaman, fikru 
xayolim, ishu a'molim va to‘g‘ri so‘zim bilan iltijo qilaman. Men Quyoshga ibodat 
qilaman!» 
Bilga-Hoqon yuragining tub-tubigacha his etadigan bunday so‘zlarni aytar ekan, 
quyoshga ibodat qilishga ruxsat berilgan tonglarning birida u tilmochni chalg‘itib, uning 
otini o‘g‘irlagan va qochishga uringan, lekin Bilganing abjir yigitlaridan biri uni tutib, 
ortiga qaytargandi. Bilga-Hoqon bu ishi uchun uni jazolamagan, biroq Quyoshga ibodat 
qilishiga chek qo‘ygandi. Xo‘sh, hozir u qorong‘i boshpanada Axura-Mazdaning qizi ilohiy 

---

Ko‘k Turklari asiri (roman). Nouman Smaylz