Microsoft Word kr ugay ona ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
71
виждоним, кўнглим тинч бўлсин, деб устига бир микдор қўшарди ҳам. Сандиқни келтирган 
ҳаммол албатта хизмат ҳаққига қўшимча чой пули олар ва хурсанд бўлиб, дуолар қилиб 
кетарди. Одилбек дўкондан кўраётган баракасини мана шу яхшиликлар ҳисобига деб биларди. 
«Аллоҳ учун берганга Аллоҳ берар», деган лавҳани дўконига остириб қўйганди. Бу дўконнинг 
моддий бўлмаса ҳам, маънавий безаги эди, ундаги маъно Одилбек тижорат ишларида қатъий 
амал қиладиган ақидалардан биридир. 
Тўғрилик айтишга осон, тўғриликка амал қилиш, уни асос қилган тарзда иш юритиш эса жуда 
мушкулдир. Дўконида ҳийладан бошқа иш қилмайдиган кимсалар юзи қизармасдан ҳақиқатдан 
сўз очиб, тўғрилиқдан лоф уришади. «Сендан бошқасига бу нархда бермайман»,— деганлар, 
айни молларини шу баҳода, ҳатто арзонроққа ҳам ўзгаларга бериб юришади ва виждонлари 
ҳам қийналмайди. Шундай бнр даврда Одилбекнинг ахлоқига ишониб, алданмасликларини 
билиб, унинг дўконига бахузур келадилар. Уни билмаганлар ҳам бу дўкондан чиқарканлар 
алданмаганларига амин бўладилар. 
Унинг дўконида ҳар нарсанинг ўз нархи, ўз баҳоси бор. Бу баҳо виждон ва қаноат каби икки 
ҳакам қарори билан тасдиқланган. Таниган ҳам танимаган ҳам бир нарсани бир нархда олади. 
Баъзи мол баҳоси паст қўйилиши харидорнинг ғалати-ғалати қараб кўйишига сабаб бўлади. 
Сўрайди ва камчилиги борлигини билади. Камчилик бир қарашда сезилмас даражада. 
Натижада харидор у молни олади. Кетаётиб бу қусур айтилмаганда билмаслигини, дунёда яхши 
одамлар борлигини ва яна дўконга келишини ўйлаб, хурсанд бўлиб кетади. Дўконда эса, 
молининг кусурини айтиб сотадиган, Аллоҳга ва инсонларга нисбатан ахлоқий вазифани яхши 
ўтайдиган, ўзини тўғриликка йўллайдиган, Аллоҳга шукр этмоқ билан машғул бўлган бир 
Одилбек қолганди. 
Бошқаларда топилмайдиган молларнинг баҳоси ҳам унинг дўконида зиёда кўрсатилмайди. Ёки 
камёб мол баҳосини ошириш учун сақлаб қўймайди. Чет эл маҳсулотига алоҳида жой қилиб 
қўйган. Харидорга агар хоҳласа, Туркияда ишланган, пули Туркияда қоладиган мол беришини 
айтади. Харидор ишлатиб кўрмаган молни олишни истамайди. Одилбек сўрайди: 
— Пулинг четга — ажнабийга кетишига, миллатнинг қашшоқлашишига розимисан? 
— Жоним, сенга нима?! Сен хоҳлаганимни бер. 
— Бераман. Лекин бу сотилмайди. Харидор ҳайрон. «Сотилмаса нега дўконда турибди? Бу 
қандай гап? Бориб турган муомаласизлик», — деб ўйлайди. 
— Яхши, лекин намойишга қўйганмисан буни? 
— Ҳа, намойиш учун сақлаяпман. Нима олмоқчилигини, пули қаёққа, кимларга кетишини 
билармикин деб сақлаяпман. Қаёкдан биласан бу моллар ичига бизни биз бўлишдан 
чиқарадиган моддалар аралаштирилмаганини?! Зарарсиз бўлганда ҳам, пул миллат киссасидан 
чиқиб, ўзга миллатнинг, масалан, яҳудийнинг киссасига тушади. Ҳолбуки, турк молини олсанг, 
пули Туркияда қолади... 
Харидор бу суҳбатдан сўнг тавсия этилган молни олади ёки олмасдан чиқиб кетади. У бундан 
сўнг эски одатида қоладими? Ёки тушуниб, миллий сармоя муҳофазаси йўлида бир қадам 
ташлайдими? Бу унинг виждонига боғлиқ. Не бўлганда ҳам Одилбекнинг иши роҳат. «Икки 
чақа деб миллий сармояга хиёнат қилайми?!»—деб вазифасини ўтайди ҳамда харидорга 
ажойиб бир ўй, тушунча бериб қўяди. Харидорнинг ҳеч нарса олмасдан чиқиб кетиши муаммо 
эмас. Кун келиб, бу миллат ўз маҳсулотидан бошқасини муносиб кўрмасликни англаб етади. 
* * * 
Бу тушунча Одилбекка қайдан келди? 
Eътироф этмоқ керакки, илгари бундай фикрламасди. Туғри, тузук, ҳаракатчан эди. Шунинг 
билан бирга олган газлама ёки уй ашёси ўзимизникими, йўқми деб қизиқмас, шунчаки 

---

Ўгай она (роман). Аҳмад Лутфий Қозончи